Toshkent davlat sharqshunoslik instituti uzoq sharq va janubiy osiyo tillari fakulteti xitoy filologiyasi kafedrasi

 

 

 

新 华 字 典 Xin-hua  Zi-dian  —  nafaqat  Xitoyda,  balki  boshqa 

mamlakatlarda ham mashxur va eng ko'p sotib olinadigan lug'atlar sirasiga kiradi. 

Bu  lug'atda  soddalashtirilgan  iyerogliflar  va  ularning  拼 音 "pinyin"lari  asosida 

tuzilgan.  2004  yilda  chop  ettirilgan  ushbu  lug'atning  o'ninchi  soni  o'z  ichiga 

11200ga  yaqin  an'anaviy  iyerogliflar  va  ularning  variantlarini  oladi.  Unda 

iyerogliflarning  fonetik  transkripsiyasining  ko'rsatkichlari,  kalitlar  ko'rsatkichi, 

chiziqlar soniga (笔画) qarab, to'rt burchak sistemasiga asoslangan ko'rsatkichlar 

bor. Ilova sifatida quyidagilar keltirilgan: 

•  Fonetik transkripsiyalar jadvali; 

•  Tinish belgilari jadvali; 

•  Xitoy sulolalari boshqargan davrlar jadvali; 

---

 

31 

 

•  Xitoyda yashovchi millatlar va ularning asosiy yashash joylari jadvali; 

•  Xitoyning administrativ – hududiy joylashuvi va ularning markazlari jadvali; 

•  Dunyo mamlakatlarining hududiy hajmi, aholisi soni va poytaxtlari jadvali; 

•  Geologik davrlar j advali; 

.  Xitoyning qishloq xo'jalik taqvimi (Mavsum boshlanishi kunlari va ularning 

nomlanishi); 

• 

D.I Mendeleevning davriy sistemasi. 

 

 

 新华字典 Xin-hua  Zi-dian          ilk    marta      1953      yilda  Xalq    ta'limi 

bosmaxonasida  Xitoyning  ijtimoiy  fanlar  Akademiyasi  nashriyoti  ostida chop 

etilgan.  Bosh  redaktor  xitoy  lingvisti  va  leksikologi  Vey  Jia  Gun  (Wei  Jiangong 

(1901—1980)  edi.  1957  yilda  tijorat  nashriyoti    新华字典 Xin  hua  Zi  dian 

lug'atining  pinyin  alfavitli  tartibiga  asoslangan  iyerogliflar  lug'atini  bosib 

chiqardi. U bir necha bor qayta nashr etilgan va xitoylik talabalar orasida ma'lum 

mashxurlikka  erishgan.  2004  yil  boshida  新 华 字 典 Xin  hua  Zi  dian 

lug'atining  bosib  chiqarilgan  nusxalar  soni  400  millionga  yetib  bordi.  Bu  o'z 

navbatida  ushbu  lug'atning  dunyo  bo'yicha  katta  talabga  egaligidan  dalolatdir. 

Shansi  provinsiyasi  ta'lim  nashriyoti  bu  lug'atning  o'z  versiyasini  nashr  ettirdi. 

Qisqa  lug'atdan  tashqari  Tijorat  bosmaxonasida  新华 字典 Xin  hua  Zi  dian 

ning  to'liq  shakli  va  ingliz  tiliga  tarjima  qilingan  varianti  chop  etildi.  Endilikda 

biz  hozirda  foydalanayotgan  lug'atlarning  ilk  nashri  haqida  ma'lumotga  ega 

bo'ldik.  Bundan  xulosa  qilib  aytganda,  to  hozirgi  kungacha  mavjud  lug'atlar 

endilikda chet elliklarga o'rganishiga mos ravishda "pinyin" sistemasiga asoslanib 

tuzila boshlandi.