Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari

1-§. Elementar matematik ko‘nikmalar va bilimlarni rivojlantirish 

243.  Quyidagilar  3  yoshdan  5  yoshgacha  bo‘lgan  bolalarda  elementar  matematik  ko‘nikmalar  va 

bilimlar rivojlanishining talablari hisoblanadi: 

miqdor, sonlar va sanash, geometrik shakllar to‘g‘risidagi bilimlarini namoyish etish; 

fazoda mo‘ljal olish va vaqt bo‘yicha ilk tushunchalarga ega bo‘lish. 

244.  Quyidagilar  3  yoshdan  5  yoshgacha  bo‘lgan  bolalarda  elementar  matematik  ko‘nikmalar  va 

bilimlar rivojlanishining indikatorlari hisoblanadi: 

“ko‘p”  va  “bitta”  buyumlarni  ajratish,  “ko‘p”,  “kam”,  “teng”,  “shuncha”  so‘zlarining  ma’nosini 

tushunish; 

---

tevarak-atrofdan bitta va ko‘p o‘xshash buyumlarni topa olish; 

buyumlarning  o‘lchamini  aytish,  “katta”,  “kichik”  so‘zlarining  ma’nosini  tushunish,  qizil,  katta, 

kichik, yumaloq va shu kabi boshqa sifatlarga ega bo‘lgan barcha buyumlarni ajrata olish; 

doira, kvadrat, uchburchak, to‘g‘ri to‘rtburchak, oval shakllarini bir-biridan farqlash; 

shar, kub, silindrlarning nomini ayta olish va ularni farqlash; 

5 gacha sanash va 5 tagacha bo‘lgan ikki guruhdagi buyumlar sonini taqqoslash; 

buyumlarni baland-past, uzun-qisqa, qalin-yupqaligiga ko‘ra farqlash; 

u  yoki  bu  buyumning  o‘ziga  nisbatan  joylashuvini  so‘z  bilan  ifodalay  olish,  “yaqin”  va  “uzoq”, 

“orqada” va “oldinda”, “tepada” va “pastda”, “chapda” va “o‘ngda” kabi so‘zlarni tushunish; 

sutkaning turli vaqtlarini (kun va tun, ertalab, kunduzi, kechqurun) farqlash, kecha, bugun, ertaga, tez, 

sekin kabi vaqtni ifodalovchi so‘zlarni tushunish, o‘z nutqida qo‘llash; 

“lego” turidagi bo‘laklardan sodda model yig‘ish va 5 — 8 ta qismlardan pazllar yasash; 

qog‘ozdan buklash yo‘li bilan sodda shakllar yasash. 

245. 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalar ta’limiga quyidagicha yondashish lozim: 

bolaning muloqot, o‘ynash vaqtida sonlardan foydalanishini rag‘batlantirish; 

buyumlarning belgilari, o‘lchamlari, og‘irligi va boshqa xususiyatlari bo‘yicha saralaydigan o‘yinlar 

tashkil etish; 

bolaning individual xususiyatlarini hisobga olish; 

bir buyum o‘rniga boshqa buyumdan foydalanishni talab qiladigan o‘rgatuvchi mashg‘ulot, o‘yinlarni 

o‘tkazish; 

bolaga buyumlarni kuzatish, ularning joylashuvi, belgilari, o‘lchamlariga e’tibor qaratish imkoniyatini 

berish; 

bolaning buyumlarning ko‘proq yoki kamroq ekanligi nuqtai nazaridan so‘zlashini rag‘batlantirish; 

boladan  buyumlarning  o‘lchami,  shakli  va  rangini  solishtirish  hamda  ular  o‘rtasidagi  tafovutlar 

to‘g‘risida so‘zlab berishni iltimos qilish; 

bolaga oson bajara oladigan topshiriqlar berib borish; 

bolaga ikki-uch harakatlardan iborat topshiriq berish; 

bolaga buyumlarning joylashgan o‘rni haqida savollar bilan murojaat qilish. 

246. 3 yoshdan 5 yoshgacha bo‘lgan bolalar bilan munosabatlarda ularning individual xususiyatlari va 

bolalar egotsentrizmini e’tiborga olish lozim.