Gidroekologiya

G’avvoslar qanday ishlaydi? 
 
 Suv ostida biron ishni bajarish masalan ko’priklar uchun tayanch qurish cho’kkan 
kemalarni ko’zdan kechirish va suv tagidan ko’tarish, kemalar tagidagi yoriqlarni payvandlash 
paytlarida g’ovvoslar yordamga keladi. Ular suv ostida, ko’p hollarda ancha chuqruliklarda qanday 
qilib uzoq muddat qollib ishlay oladilar? Axir u yerda nafas olish uchun havo yo’q, buning ustiga 
suv ostidagi bosim atmosfera bosimiga nisbatan ancha balandsuvga qancga chuqurlashishi sari 
inson bosimi yanada oshganligini ham his etadi. G’avvoslar suvosti ishlarini bajarish uchun suv 
o’tmaydigan matorlardan tikilgan maxsusu kostyumlar kiyishadi. Bu kostyumning eng asosiy qismi 
shlem (suv o’tkazmaydigan qalpoqdir) shlemda illyuminator bor. Shlemga uzun rezinka turbka 
tutashtirilgan bo’lib, u orqali g’ovvosga havo keladi. G’avvos oyoqlariga maxsusu g’ovvoslik 
kalishlarini kiyadi. Kalishning uciga misdan qoplama qilingan. Tovonlari esa suv ostida yengil 
harakatlanish uchun qo’rg’oshindan yasalgan. Chunki bu qo’shimcha yuklarsiz g’ovvosning vazni 
bilan unga ta’sir qiladigan suvning itaruvchi kuchi o’rtasidagi farq kamayib g’avvos suv ostida 
yengil harakatlanish uchun qo’rg’oshindan yasalgan. Chnki bu qo’shimcha yuklarsiz g’ovvosining 
vazni bilan unga ta’sir qiladigan suvning itaruvchi kuchi o’rtasidagi farq kamayib, g’ovvos suv 
ostida o’zini turg’un sezmaydi.  
Lekin uncha chuqur bo’lmagan suvlik joylarda maxsusu kastyumsiz ham ishlash mumkin. Buning 
uchun havoning o’zi ham yetrali yordamchidir.  
Siz bo’sh stakanni to’ntarilgan holda suvli idishga bostiring. Uning ichiga deyarli suvg kirmasligini 
o’z ko’zingiz bilan ko’rasiz. Sababi shuki stakan ichida havo bor va u bosim beradi. 
Agar juda katta stakan yasalib (albatta, shishadan emas balki pishiq mustahkam qotishmadan) unga 
insonni joylashtirib suv ostiga tushirish mumkin. Bunday stakanda inson xuddi uyda o’tirganday 
bemalol o’tiradi. Odamlar bu xildagi stakanlarni chindan ham yaratishgan. Ularni  g’ovvoslik  
qo’n’g’iroqlari va kessonlar yaramaydi chunki suvda qqanchalik chuqurlashsa qo’ng’iroq qalpog’i 
va kesson ichidagi havoning bosimi yanada balandlashadi. Baland bosim sharoitida kessonlarda 
doimiy ishlagan g’ovvoslarda “kessonlikdardi” paydo bo’lib, bu uning sog’lig’iga jiddiy zarar 
yetkazadi.