Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Кo‘rsatkichlar 
mlrd. so‘m 
1.Davlatning tovar va xizmatlar sotib olish uchun  
   sarflari  
2. Aholining shaxsiy iste’mol sarflari  
3. Pensiya fondiga ajratmalar   
4. Iste’mol qilingan kapital sarflari (amortizatsiya)       
5. Dividendlar   
6. Import   
7. Yollanma ishchilarning ish haqi  
8. Biznesga egri soliqlar   
9. Sof ichki xususiy investitsiyalar  
10. Transfert to‘lovlari  
11. Кorporatsiya daromadiga soliqlar  
12. Qo‘yilgan kapitalga olingan foizlar  
13. Кorporatsiyalarning taqsimlanmagan foydasi  
14.  Ishsizlarga  yordam  ko‘rsatadigan  fondlarga  aj-      
ratma  
 
72 
245 
15 
7 
16 
17 
141 
18 
13 
12 
19 
13 
21 
 
15 

---

 
22 
15. Eksport   
16. Ijtimoiy sug‘urta badallari   
17. Ijara haqi   
18. Individual soliqlar (jismoniy shaxslarga soliqlar)   
19. Individual mulkdan daromad   
15 
14 
9 
26 
31 
 
4. Yuqorida (3-masalada) berilganlar asosida YaIMni aniqlang. Inf-
latsiya darajasi 20% desak, real YaIM, SMM hajmini hisoblang. Ularni 
hajmini qanday qilib ko‘paytirsa bo‘ladi? Javobingizni izohlang.  
5.  Fermer  xo‘jaligi  yetishtirgan  bug‘doyini  qayta  ishlash  korxo-
nasiga 150000 so‘mga sotdi. Кorxona bug‘doyni tegirmonda tortib, unni 
300000  so‘mga  nonvoyxonaga  sotdi.  Nonvoyxona  undan  bulka,  baton, 
obi  non,  patir  yopib,  oziq-ovqat,  non  va  non  mahsulotlari  bilan  savdo 
qiluvchi  magazinlarga  450000  so‘mga  sotdi.  Ular  bu  mahsulotlarni 
520000 so‘mga aholiga sotishdi.  
 Har bir xo‘jalikning yalpi mahsulotdagi hissasini hisoblang. Ularni 
qaysi  tarmoq  ulushiga  qo‘shamiz,  nima  sababdan?  YaIMni  qo‘shilgan 
qiymati bo‘yicha hisoblashning qanday afzalliklari bor? Кo‘rsating. 
6.  Кichik  korxona  jun  ipdan  paypoq  to‘qishni  yo‘lga  qo‘ydi.  Bu 
jarayon quyidagi bosqichlar va tegishli xarajatlardan iborat:  
 
Ishlab chiqarish bosqichlari 
Sotilgan mahsulot 
narxi, ming so‘m 
Qo‘shilgan 
qiymat 
1.Fermer xo‘jaligi qo‘y junini  
    xomashyo sifatida    sotdi.  
2. Xomashyoni yuvish, yigirishga  
    tayyorlash.  
3. Ip yigirish. 
4. Paypoq to‘qish.  
5. To‘qilgan paypoqni sotish. 
250 
 
410 
 
560 
720 
850 
 
 
Ular  asosida  sotilgan  mahsulotning  umumiy  qiymati  (jami  ijtimoiy 
mahsulot)  va  pirovard  mahsulot,  qo‘shilgan  qiymatni  hisoblang.  Bo‘sh 
ustunni to‘ldiring. Pirovad mahsulot deb qanday mahsulotga aytamiz?  
  7. Quyidagilarni diqqat bilan o‘qing. Ular asosida YaIMni qanday 
usul bilan hisoblaganda qaysilari qo‘shiladi. Har biri qanday faoliyat tu-
riga  kiradi,  ko‘rsating,  hisobga  olinmasa  hisoblanmaydi  deb  yozing, 
sababini ko‘rsating.  

---

 
23 
1) o‘zingiz va o‘rtog‘ingizga 2000 so‘m to‘lab kinoga tushdingiz va 
500 so‘mdan 2 ta muzqaymoq oldingiz; 
2) joriy yilda 5 mln. so‘m sarflab uy qurdingiz; 
3) 3 mln. so‘mga besh yil avval qurilgan uyni sotib oldingiz;  
4) mijoz ko‘ylagini tikkani uchun tikuvchiga 10000 so‘m berdi;  
5)  davlat  xavfsizlikni  mustahkamlash  maqsadida  mudofaa  uchun 
qo‘shimcha 1 mlrd. so‘m sarfladi;  
6) fond bozoridan 120000 so‘mga «Yangiyo‘lyog‘» AJ aksiyalarini 
sotib oldingiz;  
7) davlat pensionerga ijtimoiy ta’minot va salomatlikni saqlash 
dasturiga binoan 20000 so‘m yordam berdi;  
8)  yilning  oxirida  «Namangantegirmon»  aksionerlik  jamiyatida  yil 
boshiga  qaraganda  don  va  un  mahsulotlari  zaxirasi  1  mln.  so‘mga 
ko‘pligi aniqlandi;  
9)  uy  bekasi  oilasi  uchun  meva-sabzavotlardan  konserva  tayyorlab, 
qishga olib qo‘ydi;  
10)  O‘zDEU  avtomobil  ishlab  chiqarish  uchun  250  mln.  dollarlik 
yangi robotlar sotib oldi;  
11) Siz uy egasiga oyiga 10000 so‘m ijara haqi to‘layapsiz; 
12) Siz 800 ming so‘m sarflab, Yaponiyada ishlab chiqarilgan yangi 
videokamera sotib oldingiz;  
13)  ota-onangiz  Toshkent  Moliya  institutida  o‘qishingiz  uchun  5,0 
mln. so‘m kontrakt puli to‘lashdi;  
14)  «Fayz-xolding»  Namangan  mebel  korxonasi  aksiyalari  nazorat 
paketini sotib oldi. 
 8. Quyidagilarni diqqat bilan o‘qing. Tushunchalar orasida guruhga 
taalluqli bo‘lmaganlarini aniqlang va ularni ro‘yxatdan chiqaring. Saba-
bini izohlang.  
Tushunchalar:  yalpi  milliy  mahsulot,  yalpi  ichki  mahsulot,  sof 
milliy  mahsulot,  milliy  daromad,  doimiy  xarajatlar,  davlat  budjeti 
taqchilligi,  inflatsiyaning  o‘sish  darajasi,  narxlar  indeksi,  yalpi  ichki 
investitsiya, ishsizlik darajasi, milliy boylik, foyda, to‘lov balansi holati.