Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

PULSOMETRIYA CHIZMASI 
               Soni 
     170 
     160 
     158 
 
 
      127 
 
      120 
 
     110 
     105 
     102 
     100 
       95 
       90 
 
       80 
       72 
                                                                                                                                         Vaqt  

---

             
             1          10  12         14      20       21         30  31  33    34     37  38      42      45 
Jismoniy tarbiya darslari zichligi 
 
Dars  zichligi  deb  ajratilgan  vaqtdan  samarali  foydalanish  tushuniladi.  Dars 
davomida  o`quvchilarni  doimiy  jismoniy  harakatlanishi  ta'minlansa  dars  zichligi 
ortadi.  Birdaniga  barcha  o`quvchi  shug`ullanishlari  ta'minlansa  dars  zichlgi  Yuqori 
bo`ladi  va  aksincha  agar  jismoniy  mashqlar  navbat  bilan  bajarilsa  hamda  dam  olish 
vaqtlari  ko`pga  cho`zilsa  dars  zichligi  ancha  past  bo`ladi.  Masalan:  sport  o`yinlari, 
harakatli  o`yinlar  va  kross  tayyorgarligi  kabi  barcha  o`quvchilar  shug`ullanishi 
ta'minlanadgan  darslar  Yuqori  zichlikda  bo`ladi.  Gimnastika,  engil  atletika  kabi 
jismoniy  mashqlarni  bajarish  uchun  navbat  kutiladigan  darslarda  dars  zichligi  past 
darajada bo`ladi.  
Dars zichligi ikki xil ko`rsatgichga egadir. Birinchisi-umumiy zichlik. Ikkinchisi 
–  motor  zichlik.  Umumiy  zichlik  deb  o`quvchilarni  dars  davomida  jismoniy 
mashqlarni  bajarish  texnikasi  xaqida  nazariy  va  amaliy  bilimlar  olishga  ketgan  vaqt 
hisoblansa, motor zichlik deb faqat jismoniy harakat bajarilgan vaqt tushuniladi. Dars 
zichligi XRONOMETRLASh  usuli orqali aniqlanadi. Xronometrlashda bir o`quvchi 
tanlanib, uni dars davomida nazariy tushunchaga ega bo`lish vaqti, jismoniy mashqlar 
va  jismoniy  harakatlarga  sarflangan  vaqt  hamda  dam  olishga  ketgan  vaqt    qayd 
etiladi.  Bu  vaqtlar  o`rtasidagi  farqlar  maxsus  formula  bilan  aniqlanib,  darsning 
umumiy va motor zichligi darajasi belgilanadi.