Rivojlantirish instituti j. J. Jalolov, I. A. Ahmedov, I. S. Hotamov korxona tashqi iqtisodiy

9-bob. BOZORNI TADQIQ QILISH
9.1.
BOZORNI TADQIQ QILISHNING MOHIYATI VA
A H A M I Y A T I
Bozorni 
tadqiq 
etish, 
unda 
o‘z 
nishasini 
aniqlashga 
chet 
el
firma 
va 
kompaniyalari 
katta 
mablag‘lar 
sarflaydilar. 
Masalan,
AQSHda yillik sotish hajmi 25 million dollar bo‘lgan
kompaniyalar o‘z marketing budjetlarining 3,5 foizga yaqinini
marketing tadqiqotlariga ajratadi. Iste’mol tovarlari ishlab
chiqaruvchi korxonalar ishlab chiqarish vositalari yetkazib
beruvchi korxonalarga nisbatan bu sohaga ko‘proq mablag‘
sarflaydilar. Buni quyidagi jadvalda (2 — jadval) ham ko‘rishimiz
mumkin.
Jadvalda keltirilgan ma’lumotlar hozirgi kunda ham o‘z
kuchini yo‘qotgani yo‘q. Bozor bir qarashda oddiy bir tizimni
tashkil etsada, haqiqatda bunday emas. Chunki uning barcha
elementlari doim harakatda bo‘ladi. Shuning uchun bozorda
yuz berayotgan barcha o‘zgarishlar, unda vujudga kelgan
mutanosibliklarni o‘rganmay turib bozorda ish yuritish mumkin
emas.
Kompaniya yoki firma (korxona) bozorni o‘zlashtirishdan
oldin, albatta kompleks tadqiqotlar o‘tkazadi va unga albatta
katta mablag‘ sarflaydi. Kerakli izlanishlarni o‘tkazmay tavakkal
qilish yaramaydi. Bozor raqobati sharoitida tijorat tavakkalchiligi
juda yuqori va qiymatlidir.
Korxona marketing xizmati bo‘limlarida tovar yoki
xizmatni bozorga kiritish, unga bo‘lgan talab va iste’mol
darajasi, ishlab chiqarish va sotish sharoitlari to‘g‘risida juda
katta miqdordagi axborot to‘planadi va tahlil qilinadi. Bu
barcha xo‘jalik faoliyatini samarali tashkil qilishga, kapital
qo‘yilmalarining samarali yo‘nalishlarini aniqlashga, marke-
ting operatsiyalaridagi qiyinchiliklarni oldindan ko‘ra bilishga
ko‘maklashadi.

---

1 6 2
2-jadval