1-mavzu bozor iqtisodiyotida innovatsiya reja: Innovatsiyaning mazmuni va mohiyati Innovatsiyaning maqsadlari

Kapital  qaytimi  tarmoqdagi  jami  kapital  faoliyati  samaradorlik  darajasini 
tavsiflaydi, u quyidagi 
1
ok
K
 va 
2
ok
K
 koeffitsientlar bilan tavsiflanishi mumkin: 
 
)
/(
1
об
осн
ок
Ф
Ф
Д
К


   
 
 
(4.11.) 

---

92 
 
)
/(
2
об
осн
ок
Ф
Ф
П
К


    
 
(4.12.) 
 
bu erda  
D  –  tarmoqda va quyitarmoqda  olingan, ishlab  chiqarilgan  yalpi  mahsulot 
hajmi  va  buning  uchun  ketgan  moddiy  xarajatlar  o‘rtasidagi  farq  sifatida 
aniqlangan yalpi daromad; 
P  -  tarmoqda  va  quyitarmoqda  asosiy  profil  mahsulot  ishlab  chiqarish 
natijasida olingan foyda (davlat qimmatli qog‘ozlari, korxona va tashkilotlarning 
aksiyalari,  ayirboshlash  operatsiyalari  va  noprofil  mahsulot  ishlab  chiqarish 
natijasida olingan foydani hisobga olmasdan);  
F
osn
 va F
ob
 - asosiy fondlarning balans qiymati va tarmoqda (quyitarmoqda) 
profil mahsulot ishlab chiqarishda qo‘llanuvchi aylanma vositalar miqdori. 
Bir  qator  hollarda  tarmoqda  (quyitarmoqda)  faqat  profil  mahsulot  ishlab 
chiqarishdan  olinuvchi  oyda  va  daromadni,  shuningdek,  uni  yaratishni 
ta‘minlashga  aloqador  aylanma  vositalar  va  asosiy  fondlar  qiymatini  ajratib 
ko‘rsatish  qiyinligi  sababli  D,  P,  F
osn
,  F
ob
  ko‘rsatkichlarini  umumiy  balans 
hisoboti bo‘yicha qabul qilish mumkin, biroq bunda noprofil ishlab chiqarish va 
tijorat-moliyaviy 
faoliyatning 
hisoblab 
chiqilgan 
kapital 
qaytimi 
ko‘rsatkichlariga ta‘sirini buzib ko‘rsatishi mumkinligini e‘tiborga olish kerak. 
Investitsiyalarning  rentabellik  koeffitsienti  tarmoqning  takror  ishlab 
chiqarish  rivojlanishiga  qo‘yilmalar  qaytimi  darajasini  tavsiflaydi.  U  yoki 
tarmoqdagi yalpi daromad o‘sishining yoki foyda o‘sishining amalga oshirilgan 
yoki  amalga  oshiriladigan  investitsion  qo‘yilmalarga  nisbati  sifatida  quyidagi 
formulalar bo‘yicha aniqlanishi mumkin: 
 
И
Д
К
п
ри
/
1

    
 
 
(4.13) 
 
И
Д
К
п
ри
/
2

     
 
 
(4.14.) 
 
bu erda  
2
1
,
ри
ри
К
К
 - investitsiyalarning rentabellik koeffitsienti;  
D
p
 – yalpi daromadning o‘sishi;  
P
p
  - foydaning o‘sishi;  
I -   investitsion qo‘yilmalar. 
Investitsiyalar  rentabelligi  va  kappital  qaytimi  koeffitsientlari  amaldagi 
kapitalning  faoliyati  iqtisodiy  samaradorligi  va  shu  vaqtning  o‘zida  milliy 
iqtisodiyot  tarmoqlarining  ularning  yanada  rivojlanishini  ta‘minlash  bo‘yicha 
moliyaviy imkonniyatlarini tavsilovchi asosiy koeffitsientlar hisoblanadi, chunki 
kengaytirilgan  takror  ishlab  chiqarishning  asosiy  manbasi  foyda  va  daromad 
sanaladi. 
Aktivlarning  rentabellik  ko‘rsatkichlari,  mahsulot  ishlab  chiqarish 
xarajatlari darajasi, aktivlarning mulk koeffitsienti iqtisodiyotning tarmoqlari va 
quyitarmoqlari  investitson  jozibadorligini  baholashda  asosiy  ko‘rsatkichlarga 

---

93 
 
qo‘shimcha  ko‘rsatkichlar  hisoblanadi.  Ular  naqd  kapitaldan  foydalanishni 
baholashni chuqurlashtiradi va kengaytiradi.