O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat univеrsitеti

toychoq,  saman,  toyloq,  bo‘taloq,  kiyik(ohu),  quralay,  serka,  bulbul,  to‘ti, 
lochin, tog‘, shahm, chiroq, qizil gul obrazlarida farzandlari qiyofasi va taqdiriga 
xos fazilatlarni umumlashtirib  e’zozlaydilar: 
Bulbul qushning bolasi, 
Alla, qo‘zim-o, alla. 
Daraxtda bo‘lar uyasi, 
Alla, bolam-o, alla. 
Daraxt  boshini sel olsa, 
Alla, qo‘zim-o, alla. 
Shaydolar  bo‘lar onasi, 
Alla, bolam-o, alla. 

---

37 
 
O‘zbek allalarini kompozitsion tarkibiga ko‘ra ikki turga bo‘lish mumkin: 
1.VOQEABAND  (SUJETLI)  ALLALAR.  Buni  allachilikning  eng 
takomillashgan  namunasi  sanash  mumkin.  Bunday  allalar  yagona,  yaxlit  sujet 
(voqea)ga  ega,  barcha  bandlardagi  poetik 
muddao
 
bir  silsilada  markazlashgan 
hayotiy  voqealarningepizodlari  uyg‘otgan  kayfiyatlar  tasviridan  iborat  bo‘ladi. 
Ularda  kompozitsiya  puxta: 
ekspozitsiya,  tugun,  kulminatsiya  va  yechim
  singari 
uzvlar mavjud: 
Bulbul sayrar yozina, alla-yo alla, 
Qulluq qush ovozina, alla-yo alla. 
Manim bulbul shu o‘g‘lim, alla-yo alla, 
Quloq qo‘ysin ovozima, alla-yo alla. 
Bulbul kichkina qushdir, alla-yo alla, 
Sahar ovozi xushdir, alla-yo alla. 
Bermang bulbula ozor, alla-yo alla, 
Bulbul beozor qushdir, alla-yo alla. 
Bulbul sayrar chamanda, alla-yo alla, 
Shu bag‘ri keng vatanda, alla-yo alla. 
Uni aslo cho‘chitmang, alla-yo alla, 
Sayrasin shu chamanda, alla-yo alla. 
Bulbul uchar qo‘limdan, alla-yo alla, 
Har kim qo‘rqar  o‘limdan, alla-yo alla. 
Shu bulbulim sayrasa, alla-yo alla, 
O‘lim qochar yo‘limdan, alla-yo alla. 
Allada  ekspozitsiya  –  bulbulning  yozda  sayragan  va  maftunkorligining  har 
qanday  minnatdorlikka  sazovorligi  bo‘lsa,  tugun  –  bulbul  obrazidagi  o‘g‘ilning 
kelajakdagi  taqdiri,  aniqrog‘i,  kim  bo‘lishi.  Kulminatsiya  esa  shu  bulbul  –  o‘g‘il 
taqdirining  o‘limga  ro‘para  kelmasligi  niyatidan  tug‘ilgan  tuyg‘ular  qarama-
qarshiligida  ko‘rinadi.  Nihoyat,  shu  o‘g‘il  –  bulbulning  xushxon  sayrab  qolishi  –
o‘limni qochirishidan iborat taskin tugunning optimistik yechimi hisoblanadi. 
Voqeabandlik  xususiyatini  nafaqat  lirik,  balki  yumoristik  hamda  yig‘i  va 
yo‘qlov  xarakteridagi  allalarda,  shuningdek,  badihaviy  allalarda  ham  kuzatish 
mumkin.