Muvozanatli deb tushuniladi. Ammo, har qanday iqtisodiy tizimning bunday holati hayoliydir

 
 

---

 
187 
 
XVIII BOB. TO’LOV BALANSI 
 
18.1. To’lov balansining mohiyati va tarkibi 
To’lov  balansi  —  ma’lum  davr  mobaynida  mamlakat  rezidentlari  va  tashqi 
dunyo  o’rtasida  bo’ladigan  bitimlar  statistik  qayd  qilingan  xujjatdir.  U 
mamlakatning  iqtisodiy  aloqalarini  aniq-lo’nda  ifodalab  pul-kredit,  valyuta, 
byudjet-soliq,  xalqaro  savdo  siyosatining  hamda  davlat  qarzini  boshqarish 
yo’nalishlarini tanlash uchun indikator vazifasini bajaradi. 
Mamlakatning  ma’lum  vaqtdagi  barcha  xalqaro  iqtisodiy  faoliyati,  shu 
jumladan, tashqi savdo, kapital va ishchi kuchi migratsiyasi ham to’lov balansida 
o’z  aksini  topadi.  Har  qanday  tashqi  iqtisodiy  bitim  valyuta  ayirboshlash  va 
valyuta  operatsiyalari  orqali  amalga  oshiriladi.  Demak,  mamlakatning  jahon 
bozoridagi  faoliyati  natijalari  pirovardida  xorijiy  valyuta  tushumlari  va 
xarajatlarida  ifodalanadi.  Shuning  uchun  ham  to’lov  balansini  bir  tomondan, 
chetdan keladigan barcha tushumlar, ikkinchi tomondan esa, chetga chiqariladigan 
barcha to’lovlar ko’rsatilgan hujjatdir deb qarash mumkin. Tushum faqat eksport 
yordamida ta’minlanishi mumkin. Aksincha, xorijiy tovarlarni va xizmatlarni sotib 
olish  (import)  uchun  to’lovlar  va  xorijiy  valyuta  xarajatlari bilan  bog’liq bo’ladi. 
Bunda  tovar  deganda  ayirboshlanadigan  har  qanday  narsa  tushuniladi,  ya’ni,  u 
moddiy ne’mat, xizmat, ishchi kuchi, kapital va valyuta bo’lishi mumkin.  
4-jadval