358
1. O’zining maxfiy kaliti
k
V
bo’yicha seans kaliti
K
v
ni rasshifrovka qiladi.
2. Olingan seans kaliti
K
v
bo’yicha olingan xabar M ni rasshifrovka qiladi.
Foydalanuvchi
V ning harakatlarini rasmda keltirilgan xabarlarni
kombinatsiyalangan usul bo’yicha rasshifrovka qilish
sxemasi orqali tushunish
mumkin.
Kombinatsiyalangan usul bo’yicha xabarni rasshifrovka qilish sxemasi.
Dastlabki
xabar М
Qabul qilingan
xabar
Shifrlangan
xabar
Simmetrik
rasshifrovka
qilish
Sessiyaning
shifrlangan
kaliti
Assimmetrik
rasshifrovka
qilish
Sessiyaning
kaliti
Kв
Qabul qiluvchining
maxfiy kaliti
k
В
Olingan elektron raqamli konvertni faqat qonuniy qabul qiluvchi-foydalanuvchi
V ochishi mumkin. Faqat shaxsiy maxfiy kalit
k
V
egasi bo`lgan foydalanuvchi
V
maxfiy seans kaliti
Kv ni to’g’ri rasshifrovka qilish va so’ngra bu kalit yordamida
olingan xabar
Mni rasshifrovka qilishi va o’qishi mumkin.
Raqamli konvert usulida simmetrik va asimmefik kriptoalgoritmlarning
kamchiliklari quyidagicha kompensatsiyalanadi:
• simmetrik kriptoalgoritm kalitlarini tarqatish
muammosi bartaraf qilinadi, chunki
xabarni shifrlovchi seans kaliti
Ks ochiq kanal bo’yicha shifrlangan ko’rinishda
uzatiladi, kalit
Ksni rasshifrovka qilish uchun asimmetrik kriptoalgoritmdan
foydalaniladi:
• bu holda asimmetrik shifrlash tezkorligining sekinligi muammosi paydo
bo’lmaydi, chunki asimmetrik algoritm bo’yicha faqat qisqa kalit
Ks shifrlanadi,
barcha malumotlar esa tezkor simmetrik kriptoalgoritm bo’yicha shifrlanadi.
Natijada tezkor shifrlash bilan birgalikda kalitlarning qulay taqsimlanishi
amalga oshiriladi.
Shifrlashning kombinatsiyalangan usulida simmetrik ham asimmetrik
kriptotizimlarning kriptografik kalitlaridan foydalaniladi.
Ravshanki,
359
kriptotizimning har bir turi uchun kalitlar o`zunligini shunday tanlash lozimki,
niyati bo`zuq odamga kombinatsiyalangan kriptotizim ximoyasining har qanday
mexanizmiga hujum qilish bir xil qiyinchilik tug’dirsin.
Jadvalda ko`p uchraydigan simmetrik va asimmetrik kriptotizimlar kalitlarining
o`zunligi keltirilgan.
Simmetrik kriptotizim kalitlari
o`zunligi, bitlar
Asimmetrik kriptotizim kalitlari o`zunligi,
bitlar
56 384
64 512
80 768
112 1792
128 2304
U.Diffi va M.Xellman tomonidan kashf etilgan
kalitlarni ochiq taqsimlash
usuli foydalanuvchilarga kalitlarni himoyalanmagan
aloqa kanallari orqali
almashishga imkon beradi. Uning xavfsizligi chegaralangan sohada diskret
logarifmlarni hisoblashning mushkulligiga asoslanadi.
Diffi-Xellman usulining mohiyati quyidagicha
U.Diffi va M.Xellmanning kalitlari ochiq taqsimlash sxemasi
Himoyalangan
kanal
Ochiq kalit
k
А
ni
hisoblash
Ochiq kalit
k
В
ni
hisoblash
Bo`linuvchi
sirni
hisoblash
Bo`linuvchi
sirni
hisoblash
Ochiq kalitlar
bilan
almashinish
Bo`linuvchi sir
К
Bo`linuvchi sir
К
K
В
K
А
Qabul qiluvchi
В
Maxfiy kalit
k
В
Jo`natuvchi
А
Maxfiy kalit
k
А
.
Axborot almashinuvida ishtirok
etuvchi foydalanuvchilar A va
V mustakil
ravishda o’zlarining maxfiy kalitlarini
k
A
va
k
B
ni generatsiyalaydilar (
k
A
va
k
B
kalitlar-foydalanuvchilar
A va
V lar sir saqlovchi tasodifiy katta butun sonlar).
So’ngra foydalanuvchi
A o’zining maxfiy kaliti
k
A
asosida ochiq kalitni
hisoblaydi:
K
A
= g
K
A
(mod N).
Bir vaqtning o’zida foydalanuvchi
V o’zining maxfiy kaliti
k
B
asosida ochiq
kalitni hisoblaydi:
K
B
= g
K
B
(
mod N)
Bu erda,
N va
g - katta butun oddiy sonlar.
Arifmetik amallar N ning moduliga
keltirish orqali bajariladi.
N va
g sonlarni sir saqlash shart emas, chunki odatda, bu
qiymatlar tarmoq va tizimdan foydalanuvchilarning barchasi uchun umumiy
hisoblanadi.
So’ngra foydalanuvchilar
A va
V o’zlarining ochiq kalitlarini
himoyalanmagan kanal orqali almashadilar va umumiy sessiya maxfiy kaliti
Kni
(bo’linuvchi sirni) hisoblashda ishlatadilar:
foydalanuvchi
A: K =
(K
V
)
K
A
(mod N) = (g
K
B
)
K
A
(mod N),
foydalanuvchi
V: K' = (K
A
)
K
V
(mod N) = (g
K
A
)
K
B
(mod N),
bunda
K = K' , chunki
(g
K
B
)
K
A
=
(g
K
A
)
K
B
(mod N)
Shunday qilib, ushbu amallar natijasida
ikkala maxfiy kalit k
A
va
k
B
larning
funktsiyasi bo’lgan umumiy sessiya maxfiy kaliti hosil qilinadi.
Ochiq kalitlar
K
A
va
K
B
qiymatlarini ushlab qolgan niyati bo`zuq odam sessiya
maxfiy kaliti
K ni hisoblay olmaydi, chunki u maxfiy kalitlar
k
A
va
k
B
qiymatlarini
bilmaydi. Bir tomonlama funktsiyaning ishlatilishi sababli ochiq kalitni hisoblash
amali qaytarilmaydigan amal, ya’ni abonentning ochiq kaliti qiymati bo’yicha
uning maxfiy kalitini hisoblash mumkin emas.
Diffi-Xellman usulining noyobligi shundan iboratki,
abonentlar jufti tarmoq
orqali ochiq kalitlarni uzatganlarida faqat o’zlariga ma’lum maxfiy sonni olish
imkoniyatiga ega. So’ngra abonentlar uzatilayotgan axborotni ma’lum tekshirilgan
usulni - olingan umumiy sessiya maxfiy kalitidan foydalangan holda simmetrik
shifrlashni ishlatib himoyalashga kirishishlari mumkin.
Diffi-Xellman sxemasi ma’lumotlarni har bir seansda yangi kalitlarda shifrlash
imkonini beradi. Bu sirlarni disketlarda yoki boshqa eltuvchilarda saqlamaslikka
imkon beradi, chunki bunday saqlash ularni raqiblar yoki niyati bo`zuq odamlar
qo’liga tushib qolish ehtimolligini oshiradi.
Diffi-Xellman sxemasi
uzatilayotgan ma’lumotlarning konfidentsialligini va
Do'stlaringiz bilan baham: 
