Ma’mur qahhorov


Faylasuflarga kelsak, ularning borliq, mavjudlik haqidagi qarashlari



Download 0,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet39/95
Sana07.07.2021
Hajmi0,63 Mb.
#111976
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   95
Bog'liq
falsafa

Faylasuflarga kelsak, ularning borliq, mavjudlik haqidagi qarashlari 
aslo bir xil bo„lmagan: ba‘zi faylasuflar «dunyo av v al ham bo‗lgan, 
hozirda  mav jud,  bundan  keyin  ham  mav jud  bo‘ladi»  deyishsa, 
boshqalar  «dunyo  av v al  mav jud  bo‗lmagan,  u  xudo  yoki  rux 
tomonidan yaratilgan, shundan buyon mav jud» deyishgan. Uchinchi 
xil  faylasuflar  esa  «borliqning  yaralishiga  faqat  xudo  sababchi 
bo‗lgan  xolos,  shundan  buyon  u  o‗z-o‗zicha  mav jud,  o‗zicha 
riv ojlanadi» degan fikrni ilgari surishgan.Fan v a amaliyot taraqqiyoti 
natijasida  borilqning  yaratilganligi,  uning  xususiyatlari  xaqidagi 
oldingi  qarashlar  asta  –  sekin  uning  yaratilmaganligi,  bir  butunligi, 
doimiyligi,  abadiyligi to‗g‗risidagi g‗oyalar bilan almashinib borgan.  
Dunyoning  abadiyligi  yoki  o‗tkinchiligi,  uning makon v a zamonda 
cheklangan yoki cheksizligi to‗g‗risida fikrlar dastlab afsona v a diniy 
qarashlarda,  keyinchalik  falsafa  v a  boshqa  fanlarda  ifodalanib, 
muxokama  qilib  kelingan.  Bu  muxokama,  munozara  v a 
tortishuv larning  hammasi  pirov ard  oqibatda  borliq  muammosiga 
borib  taqalgan.  Ularning  barchasining  mantiqiy  xulosasi  shundan 
iboratki,  dunyo  doimiy,  abadiydir.  Ammo  shu  abadiy  dunyodagi 
barcha  narsalar,  turli-tuman  jonsiz  v a  jonli  organizmlar,  insonlar  v a 
ularning  faoliyati  v aqtinchalik,  o‗tkinchidir.  Demak,  borliq  abadiy, 
ammo  undagi  barcha  narsalar  o‗zgarishda  v a  riv ojlanishda:  bir 
xolatdan  ikkinchi  xolatga,  bir  turdan  ikkinchi turga o‘tishda, chunki 
bordan yo‗q, yo‗qdan bor bo‗lmaydi. 
Shu  bilan  birga,  kishilar  o‗z  kundalik  amaliy,  ijtimoiy  faoliyatlarida 
dunyodagi  mav jud  narsa  -  xodisalarning  ba‘zilari  ular  ongidan, 


xoxish-irodasidan  tashqari,  ularga bog‗liq bo‗lmagan xolda mav duj 
ekanligiga,  boshqa  narsa-xldisalar  esa  ular  ongiga,  xoxish  v a 
irodalariga  bog‗liq  xolda  mav judligiga  ishonch  xosil  qilib  borganlar. 
Ular bu jarayonda tabiat v a jamiyat, o‗zlari bilan o‗zgalar, inson v a 
tabiat, inson bildan jamiyat, inson bilan uning ongi, inson bilan inson, 
moddiy narsalar bilan ma‘nav iy narsalar, tan bilan jon (rux) o‗rtasida 
umumiylik,  a‘lokadorlik  bilan  birga  farqlar  ham  borligini  bilib 
borganlar.  Bora-bora  ular  insonning  o‗zida  ham  tan bilan jon (rux), 
tabiiylik  bilan  ijtimoiylik  bir-biridan  ajralmagan  xolda  mav judligini, 
birligini ham bila borganlar. Demak, borliq kategoriyasi moddiylikdan 
tashqari  ma‘nav iylikni  ham  o‗z  ichiga  oladi.  Bu  jixatdan  inson  ongi 
ham,  barcha  ongli  v a  ongsiz  faoliyatlar  xam  borliq  tushunchasi 
tarkibigi  kiradi,  chunki  ong  xech  qachon  anglangan  borliqdan 
boshqa  narsa  bo‗lishi  mumkin  emas,  kishilarning  turmushi  esa  ular 
xayotining real jarayonlaridir. 

Download 0,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   95




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish