Ma’mur qahhorov



Download 0,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/95
Sana07.07.2021
Hajmi0,63 Mb.
#111976
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   95
Bog'liq
falsafa

tanqidiy  ratsionalizm,  falsafiy  antropologizm  v a  boshqa  oqimlarni 
ham tilga olib o‗tish mumkin. Yangi dav rga moslashish natijasi o‗laroq 
dunyoga  kelgan  postpozitiv izm,  neokantchilik  kabi  falsafiy 
oqimlarning muxlislari ham anchagina. 
Xozirgi  davrning asosiy falsafiy ta‟limotlari xaqida gap ketganda 
atoqli nemis olimi Artur Shopengauer (1788-1860) asos solgan «xayot 
falsafasi»  v a  uning  xozirgi  ko‗rinishlari  tilga  olinadi.  Uning  fikricha, 
olamdagi  barcha  mav jud  narsalarning  namoyon  bo‗lishi  irodaga 
bog‗liq. Iroda esa ongsiz v a ko‗r-ko‗rona intilishdan iborat. Masalan, 
xayv onot  olamidagi  instinktiv   xatti-xarakatlar  irodaning  namoyon 
bo‗lish  xolatlaridan  biridir.  Inson  faoliyati  ham  ongsiz  irodaning 
namoyon  bo‗lishiga  misol  bo‘ladi.  Shu  boisdan  inson  moxiyati 
irratsional, ya‘ni aqlga zid, aqldan yiroq asosga ega. Aql esa tasnifiy 
narsadir.  Inson  xayoti,  taqdiri  doim  aylanib turgan iroda gildiragiga 
bog‘liq  narsadir.Shopengauerning  ushbu  noan‘anav iy  falsafiy 
qarashlari  uning  shogirdi  Fridrix  Nitsshe  (1844-1900)  tomonidan 
riv ojlantirilgan. Nitsshening fikricha, iroda ham turli bo‘ladi. «Borliqning 
eng  chuqur  moxiyati  xokimiyatga  erishish  uchun  bo‘lgan  irodadir». 
Nitsshening  «Zardusht  tav allosi»  asarida  aytilishicha,  inson  v ujudida 
maxluqlik  v a  xoliqlik  birlashib  ketgan.  U  o‗z  ortidan  olomonni 
etaklashga  qodir  bo‗lgan  irodasi  kuchli  shaxslarni  tarbiyalash 
g‗oyasini  ilgari  surgan.  Nitsshening  ayrim  fikrlari  tushkunlik  ruxida 


bo‗lib, chunonchi, u tsiv ilizatsiya v a madaniyat tobora inqirozga yuz 
tutib,  barxam  topib  borayotganini  asoslashga  xarakat  qilgan.  Bu, 
albatta,  bejiz  bo‗lmay,  aslida  XX  asrda  sodir  bo‗lgan  tushkunlik, 
parokandalik  ham,  texnikav iy  v a  texnologik  yuksalish  ham  falsafiy 
ta‘limotlarda muntazam aks etib borganligi natijasidir. 
Pragmatizm  –  foydali  faoliyat,  foydaga  erishish  yo‗llari  v a  usullari 
xaqidagi    falsafiy  ta‘limotdir.  Pragmatizm  falsafasining  asoschilari 
AQSHlik  nazariyotchilar    CH.Pirs,  U.Jems,  J.Dyui  hisoblanadilar. 
«Praksis»  lotin  tilidan  tarjimada    «ish»,  «xatti-xarakat»  degan 
ma‘nolarni  beradi.  Pragmatizm  insonga  xayotdan  o‗z  o‗rnini 
topishga  yordam  berishni  maqsad  qilib  qo‗yadi.  Pragmatizm 
falsafasida qo‗llaniladigan o‗ziga xos termin v a iboralarning ma‘lum 
falsafiy  jixatlari  mav jud.  Masalan,  «foyda»  tushunchasi  ko‗proq 
umumnazariy  falsafadagi  «tajriba»,  «xaqiqat»  tushunchalariga 
muv ofiq  keladi.  Dyui  fikricha,  tajriba  «foydali»  natija  berishi  kerak. 
Jems «xaqiqat – bu foydali narsa yoki xodisadir», deydi. 
Pragmatizm  falsafasiga  ko‗ra,  olam  o‗zgaruv chan.  Tajriba  –  turli 
tasodif  v a  kutilmagan  v aziyatlarni  o‗zida  mujassamlashtirgan, 
ongimizdan  tezkor  qarorlar  qabul  qilishni  talab  etuv chi  xodisalar 
majmuidir.  Inson  xatosiz  faoliyat  ko‗rsatishi  uchun  uning  xatti-
xarakatlarini  boshqarib  turuv chi  intellekt  zarur.  Intellekt  odamni 
qurshab turgan dunyodan nusxa oladi, unga moslashishga yordam 
beradi.  Pragmatizm  falsafasi  –  xozirgi  zamon  tadbirkorlari, 
ishbilarmonlari  o‗rtasida,  ayniqsa,  g‘arbda  keng  tarqalgan  v a 
ma‘lum obro‗-e‘tibor qozongan. 

Download 0,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   95




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish