Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

Тошқол (шлак)-темир рудасини эритганда суюқ темир қозоннинг 
остига чўкади, қолган жинслар эса темир эритманинг устида қалқиб туради ва 
у тошқол деб аталади. Тошқолни эриган ҳолатда қолипларга қуйиб аста-
секин совитилса, жуда арзон, ҳар томонлама пишиқ ва сифатли қуйма тошқол 
тоши ҳосил бўлади . Қуйма тошқол тоши қуйма тош сингари юқори 
мустаҳкам, деярли барча зарарли муҳитда бузилмайдиган хоссаларга эга. 
Тошқол эритмасини ҳаво пуфакчалари билан кўпиртириб енгил, серғовак 
иссиқликни сақловчи ашёлар хам олиш мумкин. 
Тошқол толалари эриган тошқолни юқори ҳаво босимида пуркаб 
олинган иссиқликни кам ўтказадиган ўта ингичка толали ашё сифатида 
ишлатилади.
Термозит –эриган тошқолни сув буғида кўпиртириб ва тез сувитиб 
олинган серғовак тошқол пемзаси. Енгил бетонларда тўлдирғич сифатида 
қўлланилади. Эриган тошқолни махсус қолипга қуйишдан олдин пўлат сим 
панжара жойланади ва ҳар хил шаклларда арматурали термозит буюмлар 
ишлаб чиқарилади. 
 
Шиша буюмлари ва хиллари 
Ойна тахта шиша эритмани узлуксиз вакуум воситасида сўриш ва 
прокатка қилиш усуллари билан олинади. Ишлаб чиқаришда асосан узлуксиз 
сўриш усули қўлланади. Қалинлиги 2-6 мм гача бўлган дераза тахта 
ойналарнинг сирти заводда махсус текисловчи ускуналарда силлиқланади.. 
Нур ўтказувчанлиги 84-89%. 

---

 
6.10-расм. Қайиқсимон сўриш ускунасида шиша ишлаб чиқариш. 
1- шишани керакли ўлчамларда кесиш; 2-шиша бўлакларини кесиш; 3-
шишани керакли қалинликкача ўқлоқлар билан эзиш; 4-шиша массасини 
сўрувчи ускуна; 5-совитиш; 6-шишани эзиш; 7-шиша массаси. 
 
 
6.12-расм. Шиша массани суюқ қалай эритмасида қолиплаш. 
1-шиша массани сўриш; 2-шиберь; 3- шиша масса; 4-наво; 5-бассейн; 
6-қалай; 7-совитиш; 8-ўқлоқ; 9-тўсин; 10-қиздириш. 
 

---