Менежмент асослари

К
интег.фойд.
= 0,86 х 0,75 = 0,65 

---

62 
га тенг бўлади. 
Бу кўрсаткич ускуналардан ҳам экстенсив ҳам интенсив 
фойдаланишдаги камчиликларни биргаликда аниқлайди. Ушбу икки омил 
таъсири натижасида станоклар соатига 0,65 % ишлатилган. 
Асосий фондлардан самарали фойдаланиш ишлаб чиқариш ҳажмининг 
ошишига олиб келади. Шунинг учун асосий фондлар самарадорлиги 
кўрсаткичини аниқлашда маҳсулот ишлаб чиқарилишида қатнашган барча 
асосий фондлар қийматини ҳисобга олиш лозим. Бу кўрсаткич асосий 
фондларнинг 1 сўмига қанча ишлаб чиқарилган маҳсулот тўғри келишини, яъни 
фондлар қатимини ифодалайди. Уни ҳисоблаш қуйидаги формула ѐрдамида 
амалга оширилади: 
Ф
қайтим
= Т / Ф 
Бунда: Т – товар ѐки ялпи, ѐки сотилган маҳсулот ҳажми, сўм; 
Ф – корхонанинг йиллик ўртача асосий ишлаб чиқариш
фондларининг қиймати, сўм. 
Асосий ишлаб чиқариш фондларининг йиллик ўртача қиймати 
қуйидагича аниқланади: 
Ф
ишга туш. 
х и
1
Ф
ишдан чиқиш 
х и
2
 
 Ф = Ф
1
 + ——————; ———————— 
12 12 
Бунда: Ф
1
– асосий ишлаб чиқариш фондларининг йил бошидаги
қиймати, сўм; 
Ф
ишга туш.
; Ф
ишдан чиқиш.
– йил мобайнида ишга туширилган
(ҳисобдан чиқарилган) асосий ишлаб
чиқариш фондлари қиймати, сўм; 
и
1
, и
2
– ишга туширилган (ҳисобдан чиқарилган) вақтдан
кейинги тўлиқ ойлар сони. 
Фондлар қайтими асосий фондлардан фойдаланишни ифодаловчи муҳим 
кўрсаткич ҳисобланади. Мамалакат бозор иқтисодиѐтига ўтиш шароитида 
фондлар қайтимини ошириш халқ хўжалигининг муҳим вазифаси ҳисобланади. 
Фондлар қайтими кўрсаткичининг ошишига қуйидаги омиллар таъсир қилади: 

---

63 
Маҳсулотларнинг фондлар сиғими кўрсаткичи фондлар қийматига 
тескари кўрсаткич ҳисобланади. Бу ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг ҳар бир 
сўмига қанча асосий фондлар тўғри келишини ифодалайди. Агар фондлар 
қайтими ўсиш тенденциясига эга бўлса, унда фондлар сиғими камайиб боради. 
5.2.1-чизма