Toshkent «Adolat» 2018 davlat va huquq nazariyasi

289

XIII bob.

 Huquqiy ong

va huquqiy madaniyat

O‘zbekistonda demokratik huquqiy davlatni shakllantirish jamiyat, man-

sabdor shaxslar va fuqarolarning huquqiy madaniyatini oshirishni talab kiladi. 

Shuning uchun huquqiy davlatning muhim belgisi – huquqiy madaniyatdir. 

O‘zbekiston bozor iqtisodiyotiga o‘tish uchun keng ko‘lamli demokratik islo-

hotlarni amalga oshirmoqda. Bu esa, fuqarolarning huquqiy ongi va huquqiy 

madaniyatini rivojlantirishni nazarda tutadi. Jamiyatda kishilar qanchalik yuqo-

ri madaniyatli bo‘lsa, huquq normalarini bilsa, qonunlarni yuridik adabiyotlarni 

o‘qib, ularga amal qilsa, huquq buzilishi ham shunchalik kam bo‘ladi. Shuning 

uchun O‘zbekiston Respublikasida aholining huquqiy madaniyatini oshirishga 

katta e’tibor berilmoqda. Jumladan, 1997-yil 29-avgustda O‘zbekiston Respub-

likasi Oliy Majlisi tomonidan «Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish 

milliy dasturi» qabul kilindi. Unda mamlakat miqyosida aholining huquqiy 

madaniyatini rivojlantirish va huquqiy savodxonligini oshirish, huquqiy tarbi-

yani yaxshilash, ommabop yuridik adabiyotlarni ko‘paytirish, xalqning yuridik 

sohadagi bilimlarini oshirishga katta e’tibor qaratilib, jamiyat huquqiy ongi va 

madaniyatini rivojlantirish masalasi kun tartibiga qo‘yildi.

Prezident Sh. Mirziyoev yuqoridagi Dasturning tarixiy ahamiyatiga mu-

nosib baho berib, ayni vaqtda quyidagilarni ta’kidladi: «Yigirma yil avval bu 

borada qabul qilingan Milliy dasturni yangidan ishlab chiqishni davrning o‘zi 

taqozo etmoqda.

Parlamentimiz jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish bo‘yicha 

yangi Milliy dasturni yaratishda bosh-qosh bo‘lishi maqsadga muvofiq, deb 

hisoblayman»

1

.

Jamiyatda aholining huquqiy ongi va huquqiy madaniyatni yuksaltirish-

da muayyan maqsadlar ko‘zda tutiladi. Ushbu holatdan kelib chiqqan holda 

huquqiy madaniyat bir qancha funksiyalarni bajaradi. Huquqiy madaniyatning 

regulyativ (tartibga soluvchi), normativ, sotsiologik (ijtimoiy) huquqiy, kom-

munikativ (aloqalar o‘rnatish), prognostik (bashoratlash) 

funksiyalari shular 

jumlasidandir. 

Huquqiy madaniyatning regulyativ funksiyasi demokratik huquqiy dav-

latni shakllantirish va adolatli fuqarolik jamiyatini vujudga keltirishni ta’min-

lovchi nazariy va tashkiliy faoliyat bilan bog‘liq. Bu funksiya umumiy va shaxsiy 

manfaatlarni insoniyat ijtimoiy rivojlanishining markaziga qo‘yish, shaxsning 

har tomonlama kamol topishi uchun muhit yaratish, unga zarur mehnat va 

hayot sharoitini yaratish, siyosiy erkinligini ta’minlashga yordam beradi. Bu 

funksiya umuminsoniy ahamiyatga ega bo‘lgan huquqiy va ma’naviy kafolat-

1 

Mirziyoyеv Sh. Qоnun ustuvоrligini vа insоn mаnfааtlаrini tа’minlаsh – yurt tаrаqqiyoti vа хаlq 

fаrоvоnligining gаrоvi. – T., 2017. – 10-bеt.

19–18-8

---