Parmanov h 2020y 1-variant

                           15-variant

1.  Ch.Darvin fikrichaShimoliy hamda Janubiy Amerika faunasi

o‘rtasida farq qanday paydo bo'lgan?

A) Biologik alohidalanish tufayli organizmlar o'rtasida genlar

almashinuvi sodir bo'lmagan

B) Meksikaning janubida quruqlik ko‘tarilishi tufayli

hayvonlarning bir qit’adan boshqa qit’aga o‘tishi uchun to‘siq

hosil bo‘lgan.

C) Suv ko'tarilishi natijasida qitalar o'rtasida farq paydo bo'lgan.

D) Etiologik alohidalanish tufayli organizmlar o'rtasida genlar

almashinuvi sodir bo'lmagan.

2.  Darvin Janubiy Amerikada uchraydigan qaysi hayvonlarni

Shimoliy Amerikada uchramasligini aniqladi?

 

A) lama, tapir, yalqov, vyurok

 

B) keng burunli maymunlar, lama, tapir, yalqov, chumolixo‘r,

zirhlilar

 

C) kenguru, koala, tapir, vyurok

 

D) bir orkachli tuya, lama, yalqov

3.  XIX asrda Angliyada sanoatning gurkirab rivojlanishi qaysi

sohalardan olinadigan xomashyolarga talabni kuchaytirdi?

 

A) parrandachilik va qishloq xo'jaligi

 

B) parrandachilik, chorvachilik, dehqonchilik

 

C) mashinasozlik, uskunasozlik, kimyo sanoati

 

D) chorvachilik va qishloq xo'jaligi

4.  Ch.Darvin asarlarini aniqlang.

 

1) "Turlarning paydo bo'lishi"; 2) "Odamning paydo bo'lishi va

jinsiy tanlanish"; 3) "Zologiya falsafasi";

 

4) "Xonakilashtirlgan hayvon, madaniy o'simliklarning

o'zgaruvchanligi"; 5) "Zologiyaga kirish"                               6)

"Hayvonlarning tana qismlari"; 7) "Hayvonlarning paydo bo'lishi";

8) "Hayvonlar tarixi"

 

A) 1, 2, 4    B) 3, 5   C) 6, 7, 8    D) 1, 3, 4

5.  Rus akademigi D.K.Belyayevni fikrlari va tajribalarini aniqlang.

 

a) sun'iy tanlash yo'li bilan yovvoyi hayvonlarni xonakilashtirish

mumkin; b) yovvoyi hayvonlarni faqat ongsiz tanlash yo'li bilan

ajratsa bo'ladi; c) itlarni xarakterini o'rgandi; d) tog' vyuroklari

tumshuqlaridagi farqlarni aniqladi; e) tulkini xarakterini organdi;

 

A) a, d, e   B) b, c   C) a, e    D) b, c, d, e

6.  Darvin sun'iy tanlash muvoffaqiyatli chiqishi uchun … e'tibor

qaratish kerak ekanligini e'tirof etdi?

 

1) tanlash uchun olingan organizmlar son jihatdan ko'pligi; 2)

tanlash uchun olingan organizmlar son jihatdan kamligi; 3) ulardagi

induvidial o'zgaruvchanlikka; 4) tur ichidagi o'zgaruvchanligiga; 5)

seleksionerni tajribasi va sinchkovligiga; 6) organizmlarni erkin

chaishishiga qo'yib berish; 7) nazoratsiz chatishishiga yo'l

qo'ymaslik;

 

8) tanlash ta'sirini irsiy o'zgaruvchanlik tufayli to'plana borishiga

bog'liq ekanligiga etibor qaratish.

 

A) 2, 4, 5, 6, 8

B) 1, 3, 5, 7, 8

 

C) 1, 2, 5, 6, 8 D) 2, 3, 5, 7, 8

7.   Zot va nav chiqarishda asosiy omillarni belgilang.

 

A) irsiyat va o'zagruvchanlik

 

B) irsiy o'zgaruvchanlik va sun'iy tanlash

 

C) yashash uchun kurash, sun'iy tanlash

 

D) faqat sun'iy tanlash

8.  Belyayev qaysi guruhdagi tulikilar ustida tajriba olib bordi.

A) odamga tashlanuvchan, o'ta tajovuzkor

B) tashlanishgaqo'rqib turadigan, lekin tashlanishni xohlaydigan

C) hotirjam izlanuvchi

D) ham tajovuzkor, ham hotirjam izlanuvchi

9.  Qo'ylarning yovvoyi ajdod turlarini aniqlang.

 

1) muflon; 2) arxar; 3) romonov; 4) argali; 5) merinos;

  6) 

hisor

 

A) 1, 2, 3, 4    B) 1, 4, 6    C) 2, 4, 5   D) 1, 2, 4

10. Darvin qayd etgan muayyan (a), nomuayyan (b) tashqi muhit

ta'sirlari to'g'ri berilgan javobni aniqlang.

 

1) organizmning keyingi avlodlari o'zgaradi; 2) tashqi muhit ta'siri

barcha organizmlarda namoyon bo'ladi;                3) shaxsiy

o'zgaruvchanlik ro'y beradi; 4) tashqi muhit ta'siri ayrim

organizmlarda namoyon bo'ladi; 5) guruhli o'zgaruvchanlik ro'y

beradi; 6) o'zgarish belgilari organizmning o'zida namoyon bo'ladi

 

A) a-3, 4; b-2, 1        B) a-2, 5; b-3, 4

 

C) a-5, 6; b-1, 4

D) a-2, 6; b-2, 3

11. Tashqi muhitning qanday ta'sirida shaxsiy o'zgaruvchnlik vujudga

keladi?

  A) modifikatsion     B) korrelyativ

  C) 

nomuayyan D)  muayyan

12. Darvin evolutsion ta'limotni yaratish uchun o'z faoliyatini nimadan

boshladi?

A) tabiiy sharoitda yashovchi hayvon va o'simliklar hayotini

o'rganishdan

B) odamning xo'jalik faoliyatini natijalaridan

C) evolyutsion jarayon mexanizmlarini aniqlashdan

D) evolutsiyani harakatlantiruvchi kuchlarini aniqlashdan

13. Sun'iy tanlash natijasida yaratilgan zotlarni aniqlang?

 

1) simmental; 2) axaltaka; 3) bankiv; 4) yakobin; 5) qora bayir; 6)

hisor, 7) muflon; 8) axaltaka; 9) turman;

 

10) tovus kaptar; 11) arxar; 12) qorako'l

 

A) 2, 4, 5, 6, 7

B) 1, 2, 4, 5, 6, 8, 10

 

C) 1, 2, 5, 6, 8, 9, 11, 12

D) 4, 5, 8, 9, 10, 11, 12

14. Charlz Darvinning o'simlik va hayvon (a), odam (b) va faqat

o'simliklarga(c) bag'ishlangan asarlari qachon yozilgan?

 

1) 1871 - yil; 2) 1859 - yil; 3) 1868 - yil; 4) 1876 - yil

 

A) a - 3; b - 1; c - 4 

B) a - 2; b - 1; c - 3

 

C) a - 1; b - 3; c - 2

D) a - 2; b - 1; c - 4

15. Sun'iy tanlash yo'li bilan (a) va tabiiy tanlanish natijasida (b) hosil

bo'lgan organizmlar to'g'ri juftlangan javobni aniqlang.

 

1) barbadoss go'zasi; 2) tarpan; 3) merinos; 4) kornuel;

 

5) bankiv; 6) gereford; 7) kaputsin

 

A) a-1, 4; b-3, 7

B) a-2, 3, 7; b-1, 2, 4

 

C) a-3, 4; b-2, 5, 7

D) a-2, 5; b-3, 4, 6

16. Turman organizmidagi barcha hujayralarda uchraydigan

organoidlarni aniqlang.

 

1) mitoxondriya; 2) ribosoma; 3) leykoplast; 4) golji majmuasi; 5)

silliq endoplasmatik to'r; 6) vakuola;

  7) 

xromatofora

 

A) 1, 2, 4, 5    B) 2, 3, 6, 7   C) 1, 4, 6    D) 2, 5, 7

17. Darvin fikricha, organizmlarga tashqi muhitning ta'siri

 

muayyan (a) va nomuayyan (b) ko'rinishda bo'lishi mumkin.Ushbu

hodisalarni ularning mohiyati bilan juftlang.

 

1) tashqi muhit ta'siri barcha organizmlarda namoyon

 

bo'ladi; 2) tashqi muhit ta'siri ayrim organizmlarda namoyon

bo'ladi; 3) guruhli o'zgaruvchanlik ro'y beradi;

 

4) shaxsiy o'zgaruvchanlik ro'y beradi.

 

A) a - 2, 4; b - 1, 3  

B) a - 1, 4; b - 2, 3

 

C) a - 2, 3; b - 1, 4

D) a - 1, 3; b - 2, 4

18. Zararkunanda hasharotlar – xasva, olma qurti, ko'sak qurti, shira

va hakazolarga qarshi kurashda quyidagi eukariotlarning

qaysilaridan foydalaniladi?

 

1) mikrofanus; 2) oltinko'z; 3) trixogramma; 4) afelinus;

---

Parmanov H       __2020y

 

5) podoliya; 6) g'o'za tunlami; 7) entobakteriyalar

 

A) 2, 3, 6   B) 1, 2, 3, 4, 5, 7   C) 1, 3, 4, 6   D) 1, 2, 3, 4

19. Belyayev biologiyaning qaysi sohasida ish olib borgan?

 

A) sun'iy tanlash orqali tulkilarni xonakilashtirgan

 

B) ichki kasalliklarni o'rgangan

 

C) botanika taraqqiyotiga xissa qo'shgan

  D) gelmentlarni o'rgangan

20. Qaysi hodisalar tur ichidagi kurashga misol bo'ladi?

 

a) bo'ri, tulki, quyon orasidagi munosabat;                              

b)

hasharotlar bilan gulli o'simliklar orasidagi munosabat; c)

chigirtkalar bilan tuyoqlilar orasidagi munosabat; d) zich ekilgan

o'simlik maysalarining nimjon o'sishi; e) qushlarda erkak

organizmlar o'rtasidagi kurash; f) suv usti qalin muz bilan qoplanishi

natijasida baliqlarning halok bo'lishi;

 

j) namlik yetishmasligi oqibatida cho'l o'simliklarining ko'plab

nobud bo'lishi.

 

A) a, b, s   B) d, e     C) f, j    D) a, c, f

21. Bir yovvoyi turdan kelib chiqqan zot va navlarni toping.

 

A) qo'y, xonaki kaptar, qandlavlagi

 

B) kaptar, qoramol, cho'chqa, karam

 

C) qo'y, it, qoramol, g'o'za

 

D) tovuq, kaptar, karam, qand lavlagi

22. Sun'iy tanlash o'zida bir-birini to'ldiruvchi qaysi hodisalarni

mujassamlashtirdi?

 

a) ko'zlangan maqsadga mos organizmlarni tanlash va saqlash; b)

chatishtirish uchun zarur bo'lgan ota-ona formalarni saralash va

yangi nasl olish; c) inson talablariga mos bo'lmagan organizmlarni

yaroqsizga chiqarish; d) inson talablariga mos bo'lmagan

organizmlarni tanlash va saqlash.

 

A) b, c, d     B) b, d      C) a, b, c      D) c, d

23. Nima sababdan tur ichidagi kurash shiddatli

 bo'ladi?

 

a) yashash areali o'xshash; b) oziqlanishi o'xshash;

 

c) yashash areali farqlanadi; d) dushmanlari o'xshash;

 

e) urchish davri o'xshash; f) urchish davri farqlanadi.

 

A) a, b, d, e    B) b, c, d, e    C) a, b, d, f    D) c, b, d, f

24. Yangi nav yoki zot chiqarishda asosiy omil nima hisoblanadi?

 

A) irsiy o'zgaruvchanlik va tabiiy tanlash

 

B) irsiy o'zgaruvchanlik va sun'iy tanlash

 

C) yashash uchun kurash va tabiiy tanlash

 

D) yashash uchun kurash va irsiy o'zgaruvchanlik

25. Ongsiz tanlash yo'li bilan nav, zotlarni yaratish mumkinmi?

  A) mumkin emas

 

B) ha, lekin uzoq muddat talab etadi

 

C) ha, lekin qisqa muddat talab etadi

 

D) navlar, zotlar faqat tabiiy tanlashda yaratiladi

26. K.D.Belyayev tajribalariga mos javobni aniqlang.

 

1) odamga tashlanishga qo'rqib turadigan erkak va urg'ochi

tulkilarni alohida urchitdi; 2) nasllar orasida odamga tez

ko'nikuvchi tulkilarni tanlab bordi;                     3) dekabr yanvar

va mart-aprel oylarida urchiydigan tulkilarni oldi; 4) nasllar

orasida xotirjam izlanuvchi instinktli tulkilarni tanlab bordi; 5)

tulkilarning xatti-harakatiga qarab sun'iy tanlash olib bordi; 6)

tashqi quloq suprasi osilgan, dumini gajak holda egib turadigan

tulkilar oldi; 7) xonaki itlarga o'xshash tulkilar oldi

 

A) 1, 2, 3, 6     

B) 2, 3, 4, 5, 7

 

C) 1, 3, 5, 6, 7

D) 2, 3, 5, 6, 7

27. Sun'iy tanlashning muvaffaqiyatli chiqshi quyidagilarning qaysi

biriga bog'liq?

 

a) tanlash uchun olingan organizmlar sonining ko'pligiga;

 

b) organizmlar sonining kamligiga; c) individual o'zgaruvchanlikka;

d) seleksioner sinchikovligiga;

 

f) organizmlarning nazoratsiz chatishmasligiga; e) tanlash ta'sirini

irsiy o'zgaruvchanlik tufayli to'planib borishiga

 

A) a, c, d, f, e    B) b, c, f, e  C) a, b, c, d, f, e   D) b, c, d, e

28. Darvin qayd etgan bevosita (a), bilvosita (b) tashqi muhit ta'sirlari

to'g'ri berilgan javobni aniqlang.

 

1) organizmning keyingi avlodlari o'zgaradi; 2) tashqi muhit ta'siri

barcha organizmlarda namoyon bo'ladi;           3) shaxsiy

o'zgaruvchanlik ro'y beradi; 4) tashqi muhit ta'siri ayrim

organizmlarda namoyon bo'ladi; 5) guruhli o'zgaruvchanlik ro'y

beradi; 6) o'zgarish belgilari organizmning o'zida namoyon bo'ladi

  A) a-6; b-1   B) a-2, 4; b-1, 5    C) a-2; b-4   D) a-3; b-5

29. Qaysi hodisalar organizmlarning anorganik tabiat noqulay

sharoitiga qarshi kurashiga misol bo'ladi?

 

a) bo'ri, tulki, quyon orasidagi munosabat; b) hasharotlar bilan

gulli o'simliklar orasidagi munosabat;

 

c) chigirtkalar bilan tuyoqlilar orasidagi munosabat;             

d) zich

ekilgan o'simlik maysalarining nimjon o'sishi;           e) qushlarda

erkak organizmlar o'rtasidagi munosabat;       f) suv usti qalin muz

bilan qoplanishi natijasida baliqlarning halok bo'lishi; j) namlik

yetishmasligi oqibatida cho'l o'simliklarining ko'plab nobud

bo'lishi.

 

A) a, b, s    B) d, e    C) f, j      D) a, c, f

30. Paxtazorlarda o'sadigan begona o'tlar bilan g'o'za o'rtasidagi

kurash yashash uchun kurashning qaysi shakliga mansub ?

  A) turlararo kurash

 

B) tur ichida kurash

 

C) tabiatning noqulay ta'siriga qarshi kurash

 

D) o'simliklar o'rtasida kurash

---

Parmanov H       __2020y