П. С. Султонов, Б. П. Ахмедов олий ўқув юртлари учун дарслик

Object 24

---

Кейинги чорак аср давомида кундаланг бўлиб турган Орол денгизи муаммосини хал
этиш учун бир қатор лойихалар таклиф этилганлигига қарамай, уларни бирортаси ҳам ҳаётга
жорий этилмаган. Бу лойихаларни умумлаштириб қуйидаги гуруҳларга бўлиш мумкин.

орол денгизи хавзасидаги ички сув ресурсларини денгизга буриш. Бунда асосан
коллектор - дренаж тизимлари сувларини денгизгача оқиб боришини таьминлаш; 

сувни бошқа сув хавзаларидан оқизиб келтириш. Денгиздан ташқарида
жойлашган Сариқамиш, Денгизкўл, Султонтоғ, Нахангкўл, Арнасой, Айдар ва
Судочье ташлама кўллар сувларини Оролга қўйиш;

суғориш тизимлари самарадорлигини ошириш, суғориш технологиясини
яхшилаш, сув ресурсларини ҳудудий қайта тақсимлаш ҳисобига тежаб
қолинадиган сувларни Оролга оқизиш.
Кейинги йилларда Орол денгизи муаммосини хал этишга қаратилган қатор
концепциялар, Халқаро симпозиумлар, илмий-амалий конференциялар бўлиб ўтдики, уларда
таклиф этилган фикр ва мулохазаларни ҳаётга тадбиқ этишда инсоният ҳозирча табиатнинг
ўзига ҳос қонунлари олдида ожизлик қилмоқда. Орол буйи ҳудудларидаги санитар-
эпидемиологик, ижтимоий-иқтисодий ва экологик шароитларни тубдан яхшилаш, Орол
денгизи сатхини бир хил ушлаб туриш, сўнгра уни босқичма-босқич тиклаш Ўзбекистон,
+озоғистон ва Туркманистон давлатларининг долзарб вазифаларидан бўлиб қолмоқда. Бу
вазифаларни амалга ошириш кўплаб давлатларни биргаликдаги ҳаракатига боғлиқ.
ТЕКШИРУВ САВОЛЛАРИ
1. Сувларни аҳамияти ва ернинг сув ресурсилари туғрисида нималарни биласиз?
2. Чучук сув етишмовчилиги деганда нимани тушунасиз?
3. Саноат корхоналарида чучук сувдан фойдаланишнинг энг мақбул йуналишлари
нималардан иборат?
4. +ишлоқ хўжалигида сувларнинг йўқотилиши ва тозалигини таьминлашнинг
мухим тадбирларини айтинг.
5. Сувларни ифлосланиши деганда нимани тушунасиз?
6. Оқава сувлар деб қандай сувларга айтилади?
7. Сувларни ифлослантирувчи манбалар ва моддалар хақида нималарни биласиз?
8. Ифлосланган сувларнинг инсон саломатлигига таъсирини тушунтиринг.
9. Тоза ичимлик сувига қўйиладиган талаблар хақида нималарни биласиз?
10. Оқава сувларни тозалашнинг қандай усуллари бор?
11. Орол денгизи сувининг қуриб бориш сабабларини тушунтиринг?
12. Орол муаммосини хал этиш бўйича таклиф этилаётган лойихалар мазмунини
тушунтиринг.