P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

ik k i x il shaklda 
nam oyon 
bo'lm oqda: 
i . A trof-m uhit m uhofazasi va tabiiy resurslardan 
oq ilon a 
foydalanishga qaratilg an ikki yoki k o ‘p tom onlam a 
davlatlararo 
bitim, shartnom a va konvensiyalar tuzish. 2. Turli 
xalqaro 
ta b ia tn i m uhofaza qiluvchi uyushm a, kom issiya va 
tashkilotlar 
faoliyatida ishtirok etish.
XEH um um bashariy qadriyatlarning m uhim tarkibiy qismi 
sifatida so'nggi yuz yildan k o ‘pro q vaqtd an beri shakllanib, 
takom illashib borm oqda. U ning dastlabki ko ‘rinishlari XIX asr 
o x frla iid an b o sh lab h a y v o n o tla rd a n foydalanishni tartib g a 
soluhga qaratilgan davlatlararo hara k a t tarzida nam oyon bo‘la 
bo&hladi.
XX asm ing birinchi yarm ida X E H birm uncha taraqqiy etib, 
m ukam m allishib 
bordi. 1913-yilda Bern (Shveysariya)da 18 ta 
dbvlat ishtirokida «Tabiatni m uhofaza qilish» b o ‘yicha xalqaro 
iwaferensiy.a 
p ‘tkazildi. 1923-yildaesa Parijda birinchi xalqaro 
ц Ь Ы д ц m u bofaza qilish kongressi b o ‘lib o ‘tdi. 1928-yiIda 
Bryussel 
(Belgiya)da «Tabiatni him oya qilish xalqaro byurosi» 
ochildi. 0 ‘tgan 
asrning 40-yillari oxiriga kelib, X EH m a ’lum 
darjyada rfu k llan g an b o ‘lsa ham , am m o haqiqiy 
ta ’sirchan
x a lq a r o e k o lo g ik
h a ra k a tn i b a rp o e tilish ig a t o ‘lalig ic h a
erjbhilmadi H am korlik turli davlatlardagi ekologik qonunlar va 
amalga o(Shi$jlayotgan 
tadbirlar haqidagi m a ’lumotlarni 
yig‘ish,
um um iy/ajborotnom alar va tavsiyalar tuzish bilan chegaralanib
qqldi. 
7
 
'
19f5-yiW« Birlashgan M illatlar T ashkiloti (BM T) tashkil 
etilisjtf m unosabati bilan ekologiya sohasidagi xalqaro hamkorlik 
u s l^ q j j
4 4
VO tashkilot faoliyatiniug m uhim tarkibiy qism i 
s i f c t k f r ^ j j a n a boshladi. BM T xalqaro ekologik hamkorlikni 
шПМЦ Utt'aflqiy ettirish yo ‘lida k o ‘p ishlarni am alga oshirdi. 
ДадШ Л/ lS ^ - y i l d a BM T tashabbusi bilan «Tabiatni himoya 
by uro si» « T a b ia tn i m u h o fa z ala sh x a lq a ro
I)ga aylantirildi. Hozirgi kunga kelib ushbu ittifoq 
(*дод|£А а ^Unyoning 118 m am lakatidan 636 tadan ziyod davlat 
vp
ja«*o#tchilik ta s h k ilo tla ri ish tiro k e tm o q d a la r. T M X I

---

ta r k ib id a 6 ta d o im iy h a y ’a t b o ‘lib , u la r a tr o f - m u h it 
m uh o fazasin ing eng d o lzarb m asa lala ri bilan sh u g ‘u llan ib
kelm oqdalar. Bir q ator hayvonotlarni m uhofazalash borasidagi 
xalqaro konvensiya va kelishuvlar, turli xayrli tadbirlar, «Qizil 
kitob» va «Y ashil kitob» larning tashkil etilishi kabi ishlar m ana 
shu ittifoqning faoliyati bilan bog'liqdir.
H o z ird a B M T n in g m a v ju d
14 ta ix tis o s la s h g a n
tash k ilo tlarid an 6 tasi atrof-m u h it m uhofazasiga a lo q ad o r 
m asalalar bilan shug'ullanadi. Jum ladan, YUNESKO - ta ’lim, 
fan va m adaniyat m asalalari bilan shug‘ullanuvchi tashkilot 
faoliyatining asosiy yo'nalishlaridan biri atrof-m uhit muhofazasi 
sohasida m a o rif va k a d rla r tay yo rlash , tabiiy resurslard an 
oqilona foydalanish bo'yicha ijobiy tajribalarni om malashtirish, 
ilmiy tadqiqotlar o'tkazishga qaratilgan. FAO - oziq-ovqat va 
qishloq xo'jaligi b o ‘yicha tashkilot. U yer, suv, 
0
‘simlik va 
hayvonlardan kompleks foydalanish, ularning unum dorligini 
oshirish m u am m olari bilan sh u g 'u lla n a d i. V O Z - x alq aro
sog‘liqni saqlash tashkiloti. Atrof-muhit muhofazasining sanitar- 
gigiyenik m asa lala ri bilan sh u g ‘u lla n a d i. V M O - x a lq a ro
m eteorologik tashkilot. Iqlimdagi umumsayyoraviy o'zgarishlar 
bilan shug‘ullanadi. IM K O - dengizlar b o ‘yicha davlatlararo 
m aslahat tashkiloti. Bu tashkilot dunyo dengiz va okeanlaridan 
fo y d a la n is h n in g e k o lo g ik j ih a tl a r i b ila n s h u g 'u lla n a d i. 
Y u q o rid ag ilard a n tash q ari B M T ning ijtim oiy va iqtisodiy 
m asalalar bilan shug'ullanuvchi kengashi - EKOSOS faoliyatida 
ham atrof-m uhit muhofazasiga jiddiy e ’tibor beriladi.
1962-yilda Y U N E S K O n in g 12-bosh k o n fe re n siy a sid a
«Ekologik taraqq iyo t va tabiiy resurslarni, flora va faunani 
muhofazalash»