P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

inson h ayotining uzluksiz davom etish iga tabiiy im koniyat
yaratilgandir. Bioresurslardan oq ilon a, t o ‘g ‘ri foyd alanilsa
ulardan cheksiz va unumli foyd a olish m um kin. M asalan,
Alyaskadagi oltin konlaridan 75 yil (1875 -1950-yil) foydalanish
davomida 1 mlrd. dollarlik foyda olingan va ularning zaxirasi
hozirga kelib tugagan b o‘lsa, Kamchatka losos balig'ini ovlash
hisobiga 7,5 mlrd. dollarlik foyda k o ‘rilgan va baliqlarning
zaxirasi tugab qolgani y o ‘q. Shuni ham unutmaslik zarur-ki, agar
bioresurslardan nooqilona foydalanilsa tugab qolishi va umuman
qayta tiklanmasliklari mumkin. Y a ’ni ular tugaydigan, qayta
tik lan ad igan resurslar gu ru higa m an su bd irlar. In so n iy a t
h a y o tin in g m o d d iy va m a ’n a v iy jih a td a n t a ’m in lo v c h i
bioresurslarni 3 toifaga bo'lish mumkin:
1. Biosfera hayotini ta’minlovchi resurslar.
2. In so n n in g ish lab ch iq arish fa o liy a tig a ja lb etilg a n
bioresurslar.
3. I n so n iy a tn in g m a ’n a v iy ta r a q q iy o ti u ch un zarur
b o‘ladigan bioresurslar.
Biosfera hayotini ta’minlovchi resurslar - tabiiy va antropogen
tizimlarni, pirovard natijada esa butun biosferaning chidamliligi
va bir m aromda faoliyat ko'rsatishini ta ’m inlovchi barcha
turdagi tirik mavjudotlarni o ‘z ichiga oladi. Bular biologik
moddalar aylanishining tezligi va toMiqligi, atmosferaning gaz

---

tarkibi, suvlarning sifati, tuproqlarning unumdorligi, tuproq va
su v la r n in g o ‘z - o ‘z in i to z a la sh x u su siy a tla r i k abi m uhim
jarayonlarningkechishida va ularni boshqarib turishda yetakchi
o'rin tutadilar. Bundan tashqari, bu turdagi bioresurslar tabiiy