P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

k eskin tushib ketadi. M asalan , h atto kuchsiz s h o ‘rlangan
tuproqlarda m akkajo'xori hosili 40-50% , bug‘d oy-50-60% ga
kamayib, sifati yom onlashadi. Tuproqning bino va inshootlarga
za r a rli t a ’siri k u c h a y a d i. Ich im lik su v la r i, o z iq -o v q a t
mahsulotlari va havo tarkibida tuzlar miqdori k o ‘payib, inson
va boshqa organizm larga salbiy ta ’sir k o ‘rsatadi. Bularning
ham m asi oxir-oqibatda hududning umumiy ek ologik holati
o g ‘irlashuviga olib keladi.
D u n y o n in g k o ‘plab m am lakatlarida, ayn iq sa O siyo va
Afrikaning arid iqlimli mintaqalarida tuproq sho'rlanishi asosiy
agroekologik muammolardan biri hisoblanadi. Sayyoramizda
sho'rlanish tufayli yiliga 200-300 ming gektar sug‘orma yerlar
ish d an ch iq ib , atrof-m u h itn i iflo slo v ch i m an b aga aylanib
qolm oqda.
Respublikam izning keskin-kontinental issiq, quruq iqlimi,
tuproq yuzasidan namlik bug‘lanishining yuqoriligi, o ‘ziga xos
gidrogeologik va geom orfologik sharoitlari bir qator hududlarda
sh o ‘rlanish jarayoni uchun qulay sharoit tug'diradi. Masalan,
tekslik va qisman tog‘oldi mintaqalarda sh o‘r sizot suvlari yer
sathiga yaqin joylashgan, yer yuzasidan namlikning bug‘lanishi
esa yillik y o g ‘in-sochinlarga nisbatan nisbatan o ‘rtacha 
3-8 
marta yuqori. Bu hoi tuproqning yuza(<2 m.) qatlamlarida sekin-
asta zararli tuzlarning m e’yoridan ortiqcha to'planib qolishiga,
y a ’ni sh o ‘rlanishiga olib keladi. Ushbu jarayonga insonning
n o to ‘g ‘ri aralashuvi, ya’ni m e’yoridan ortiqcha sug'orish, sh o‘r
suvlardan foyd alanish sizot suvlarni hududdan oqib chiqib
ketishini yetarlicha ta ’m inlam aslik, oqibatda uning yanada
kuchayishi kuzatiladi. Bunday holatning vaqtida oldi olinmasa