P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

kim yoviy faol moddalar ajratib chiqaradilar. Olimlar tomonidan
o'rm on havosida 300 turdagi xushbo'y, efir moyli va boshqa
birikmalar mavjudligi qayd etilgan. Bir qator daraxt va butalar
o 'z la r id a n fito n sid la r deb a ta lu v c h i b irik m alar ajratish
xususiyatiga ega. Bir gektar keng bargli daraxtzor sutkasiga 2
k g, n in a b a rg lisi esa 4 - 5 k g fito n s id ajrata o la d i. Bu
birikmalarning ko'pchiligi havo, tuproq va suvdagi patogen
mikroorganizmlarni yo'qotish hossasiga egadir. Masalan, tuya
(K anada mojevelnigi) daraxti atrofi o'ralgan xonada mikroblar
sonini uchdan ikki qismgacha kamaytira oladi. D ub va pixtaning
bargi masofadan turib ichburug' va qorin tifi mikroblarini o'ldira
oladi. Terak, olm a va evkaliptlar gripp virusini, karam va
sarimsoq esa sil mikroblari tarqalishiga to'sqinlik qiladilar.
Inson salom atligini tik lash m aqsadlarida o'sim liklardan
foydalanish yaxshi samara beradi. O 'sim lik dunyosi, ayniqsa,
o'rm onlar, yashil xiyobon , so'lim bog'-rog'lar, rang-barang
gullar kishilar ruhiyatiga, nerv-gum oral sistem asi faoliyatiga
ijobiy ta’sir etadi, jism oniy charchoqni yozadi va turli psixologik
zo'riqishlardan tezroq va osonroq forig' qiladi. Ko'ngillarga
estetik zavq-shavq, huzur bag'ishlab, insonda ruhiy ko'tarinkilik,
ijod , g o 'za llik va n a fo sa tg a ch o rlo v ch i k ayfiyatn i yuzaga
k eltirad i. O 'sim lik lar ah o li yash ash jo y la rin i zararli fizik
ta ’sirlardan, shovqin-suron, chang va zararli gazlardan, hatto
rad iatsiyad an h im o y a lo v ch i ta b iiy v o sita v a zifa sin i ham
o 'tayd ilar. A yn iqsa, h avod agi ch an glarni ushlab q olish d a
o'sim lik barglari katta rol o'ynaydi. M asalan, o ‘rmonlarda va