P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

F a r g 'o n a v o d iy s i v ilo y a tla r i, T o s h k e n t, S a m a rq a n d ,
Q a sh q a d a r y o va S u r x o n d a r y o v ilo y a tla r in in g t o g ‘o ld i
hududlarida keng tarqalgan bo'lib, mam lakatimiz iqtisodiyoti
va ekologiyasiga katta zarar yetkazilmoqda.
Y aylov va o ‘tloq yerlarda chorva hayvonlarini m e’yoridan
ortiqcha boqish va o ‘simlik qoplam ini qayta tiklanishiga yetarli
sharoitlar yaratilmasligi natijasida yaylov eroziyasi ro‘y beradi.
Bunda yaylovlarning m ahsuldorligi keskin tushib ketadi va
bunday hududlarga xos ekotizimlarning funksiyasi izdan chiqadi.
Dengiz, daryo, ko'l va suv omborlari kabi suv havzalarining
qirg'oqlarini suv to'lqinlari ta’sirida yemirilishi abraziya deyiladi.
Bu jarayonda ham suv havzalariga tutash yer maydonlarining
qisqarishi, unumdorligining pasayib ketishi, turli ishlab chiqarish
inshootlarining buzilishi kabi salbiy holatlar yuzaga keladi.
Yo'llar, quvur yo'llari, elektr va aloqa tarmoqlari va boshqa
sanoat obyektlarini barpo etish jarayon id a tuproq qatlam i
yemirilib, buzilishi sanoat eroziyasi deb yuritiladi. Bu jarayon
kuchli sanoatlashgan hududlarda qurilish tartib-qoidaiariga
yetarli darajada amal qilinmasligi oqibatida yuz beradi.
D e fly a tsiy a y o k i sh am ol ero ziy a si ja ra y o n id a ham suv
eroziyasi kabi hodisa yuz beradi, y a ’ni tuproqning eng unumdor
qatlamiari yemiriladi, ammo bu o'rinda yemiruvchi asosiy fcuch
suv emas, sham ol oqimi hisoblanadi. D eflyatsiya tez-tez shamol
esib turuvchi, yengil quruq tuproqli, o'sim lik qoplam i yaxshi
rivojlanmagan hududlarda tez avj oladi. U n ing nisbatan bir
m a ’romda uzluksiz ro'y beradigan kundalik deflyatsiya hamda
qisqa vaqt ichida tez va kuchli yuz beradigan chang-to'zonli