P h aydarova

yurak oldi xaltasi 
bilan o ‘ralgan, 
u
to ‘rt qismdan - ikkita 
yurak bo'lmasi 
va qalin devorli 
ikkita
yurak qorinchasidan 
iborat. Shunga ko‘ra qushlarda 
ham
sutemizuv-chilardagidek ikkita: o ‘ng — 
venoz 
va chap -
ar­
terial yurak 
bor deb aytiladi.
Arterial qonli chap yurak qorinchasidan aorta o ‘ng yoyi 
chiqqan zahoti undan bir juft 
nomsiz arteriyalar 
ajraladi.
So‘ngra aorta o'ng tomonga egilib, umurtqa pog‘onasiga yet
151

---

gach, dum tomonga 
orqa aorta 
nomi bilan yo‘naladi va undan 
ichki organlarga arteriyalar chiqadi. Dumg‘aza bo‘limida orqa 
aorta yirik-yirik juft 
son 
va 
quymich arteriyalarini 
hosil qila­
di va kichikroq 
dum arteriyasi 
shaklida davom etadi. Nomsiz 
arteriyalar bo‘yinning yon tomonlariga yetgach, 
umumiy uyqu,
o ‘mrov osti 
va 
ko'krak arteriyalariga 
b o ‘linadi. Yurakning 
o ‘ng qorinchasidan umumiy o ‘pka arteriyasining tomiri chiqib, 
chap va o ‘ng o ‘pkalarga venoz qonni olib boruvchi ikkita 
o‘pka
arteriyalariga 
tarm oqlanadi.
Gavdaning oldingi tom onidan kelgan venoz qon 
oldingi
yo‘g‘on 
yoki 
ustki kovak 
vena deb ataluvchi qon tomirlarda 
yig‘ilib, o ‘ng yurak b o ‘lmasiga quyiladi (87-rasm).
Oldingi kovak venalar 
uchta asosiy qon tom irlarining, 
ya'ni boshdan qon olib keluvchi 
oldingi kardinal venalar,
qanotlardan qon olib keluvchi 
o ‘mrov osti venalari 
va katta 
ko'krak m uskullaridan qon olib keluvchi