P h aydarova

o'pka venalari 
orqali aw alo 
chap yurak bo'lmasiga, 
so‘ngra 
chap yurak qorinchasi-
ga 
o ‘tadi.
Ayirish organlari. 
Qushlarning juft to ‘q qizil rangli 
me-
tanefrik 
juda katta buyragi bo‘ladi (88-rasm). Bu qushlarda 
moddalar almashinuvining intensivligi bilan bog‘liq.
88-rasm. Kaptarning siydik-tanosil
sistemasi:
A — erkaginiki, В - u rg ‘ochisiniki: 1-buyragi, 2- 
siydik y o ‘li, 3-kloaka b o ‘shlig‘i, 4-buyrak usti bezi, 5- 
u ru g 'd o n , 6-urug‘d o n o rtig 'i, 7-urug‘ y o ‘li, 8-urug‘ 
pufagi, 9-tuxum don, 10-chap tuxum yo'li, 11-tuxum 
y o ‘li v o ro n k a s i, 1 2 -re d u k siy a la n g a n o ‘ng tu x u m
yo‘lining qoldig'i, 13-to‘g ‘ri ichagi, 14-siydik teshigi,
15-jinsiy teshik.
153

---

Buyraklar uchta pallaga bo‘lingan uzunchoq yassi tanacha- 
dan iborat bo‘lib, chanoqning ustki devori ostida joylashgan. 
H ar qaysi buyrakdan kloakaning o ‘rta bo‘limiga ochiladigan 
siydik yo‘li 
boshlanadi. Qushlarda siydik pufagi (qovuq) yo‘q. 
Sarg‘imtir mayda juft tanachalar shaklidagi 
buyrak usti bez-
lari 
buyrak oldingi uchining yaqiniga joylashgan bo‘ladi.
Jinsiy organlari. 
Erkak qushning jinsiy organlari loviyasi- 
m on juft 
urug‘dondan 
iborat (88-A rasm). U lar buyrakka 
yaqin yerda turadi va hajmi yil fasliga qarab o ‘zgaradi (ur- 
chish davrida juda kattalashadi). H ar qaysi urug‘donning ichki 
yuzasiga m ezanefrik buyrak qoldig‘i hisoblanuvchi kichik 
bo'rtm a — 
urug‘don ortig'i 
joylashgan. H ar qaysi urug‘don 
ortig‘idan urug‘ olib chiqadigan 
ingichka urug‘ kanali 
bosh­
lanadi. Bu kanal kloakaga qo‘shilish oldidan bir oz kengayib,