P h aydarova

Tashqi tuzilishi. 
Yangi o ‘ldirilgan kaptar yoki boshqa 
qush tulumi yordamida tashqi tuzilishini o ‘rganing. Boshi, 
b o ‘yni, tanasi, qanotlari, dumi va oyoqlarini diqqat bilan 
ko‘zdan kechiring (76-rasm).
76-rasm. Kaptarning tashqi tuzilishi:
l-boshi, 2-bo‘yni, 3-qanoti, 4-dum i, 5-ustki tu m sh u g ‘i, 6-ostki tu m sh u g 'i, 7-tili, 
8-burun teshigi, 9-quloq teshigi, 10-barm oqlari, 11-iligi.
Patlarning qush tanasida qanday joylashganligiga e ’tibor 
bering. Eng yirik va mayda patlar qanday joylashganligini 
aniqlang. Qoplovchi kontur patlarni ko‘zdan kechiring, pat
139

---

u c h i, y elpig‘ich i va o ‘zagini toping. P at y elp ig ‘ichida 
o ‘siqlarning joylashishini lupa va mikroskop yordamida tek- 
shiring. Pat yelpig'ichini nina bilan titib, mikroskopda bi- 
rinchi va ikkinchi tartibli o‘siqchalarini toping. Yelpig‘ichi 
titilgan patni siqilgan barm oqlaringiz orasidan o ‘tkazib, 
yelpig‘ichni yana o ‘z holatiga kelishini tekshirib ko‘ring. Pat 
va par tiplarini o ‘rganib nomlanishini aniqlang (77-rasm).
Pat va parlaming tuzilishini solishtirib ko‘rib, ular o ‘rtasidagi 
farqni aniqlang. Qush tumshug'ining tuzilishini ko‘zdan kechi­
ring. Tili, burun va quloq teshiklarini toping. Qush oyoqlari 
quyi qismining tangachalar bilan qoplanganligini kuzating. 
Oyoqlaridagi barmoqlarini sanang, barmoqlarning qanday joy- 
lashganligiga e ’tibor bering.
Qushning dum pati yoki qoquvchi qanot patlaridan bir 
donasini yulib olib, tuzilishi bilan tanishiladigan bo‘lsa, tipik 
pat egiluvchan o ‘q va birmuncha yumshoq yon plastinka — 
tash q i ham da ichki 
yelpig‘ichlardan 
iboratligini ko'rish 
mumkin. Pat o ‘qining ustki uzun qismi tana deb ataladi. Pat
77-rasm. Pat va par tiplari:
l- k o n tu r p a t, 2 -p a r p a t, 3 -h a q i- 
qiy par, 4 -ip sim o n p at, 5 -q ilch a, 6- 
p a r pat.
140

---

o lqining yelpig‘ichsiz pastki qismi qalam uchi deb ataladi, 
qalam uchi-ning tubida