П ьесалар с е р д а р о м а д жой кам бағалаи к а й б эмас м о м а к а л д и р о к

(Волгани кўрса-
тиб.)
Ана, худди ўша гирдобнинг ўзи! 
(Варвара жилмаяди.)
Нега куласиз! Кўп кеккайманг! 
(ТаВғини дўқиллатиб.)
Ҳаммангиз дўзахга кунда бўласиз. Ҳаммангиз жаҳаннам 
оловида ёнасиз. • 
(Кетаётиб.)
Мана ҳусннинг оқибати. 
( Кетади.)
Т У Қ Қ И З И Н Ч И С А Ҳ Н А
К а т е р и н а блан В а*р в а р а
К а т е р и н а . Оҳ, мени бирам қўрқитиб юбордики, ҳали 
ҳам титроғим босилмайди, гўё менга алланарсадан дарак 
бераётгандай туюлди.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

В а р в а р а . Уз бошига кўринсин, жодугарни!
К а т е р и н а . У нималар деди, а? Нима деди?
В а р в а р а. Беҳуда гаплар. Унинг бемаза гаплари кимга 
керак экан. У ҳамма вақт шунақа бема’ни гапларни гапира- 
ди. Ёшлигида тоза бузуқликларни қилиб роса гуноҳга бот- 
ган. Ишонмасанг сўра; ҳамма айтиб беради! Улимдан ўлгу- 
декқўрқади. Узи қўрққан нарсадан бошқаларни ҳам қўрқи- 
тиб юради. Ҳатто шаҳардаги болалар ҳам ундан қочишади. 
Уларга таёғи блан дўқ уриб: «Дўзахга кунда бўласизлар!» 
деб бақиради.
К а т е р и н а
(кўзларини юмиб).
Оҳ, бўлди, бас қил! 
Юрагим тарс ёрилай деди.
В а р в а р а. Ушандан ҳам қўрқиб ўтирасанми! Бу жоду- 
гар ўлгур...
К а т е р и н а . Қўрқаман, ўлгудек қўрқаман. Ҳамон кўз 
олдимдан нари кетмайди. 
(Жимлик.)
В а р в а р а
(атрофга цараб).
Нега шу чоққача, акам 
келмаяпти экан, чақмоқ чақаётганга ўхшайди.
К а т е р и н а
(даҳшат блан).
Момақалдироқ! Кетдик 
уйга! Т ез бўл!
В а р в а р а. Нима, жинни-пинни бўлдингми! Қандай қи- 
либ акам келмай туриб уйга борамиз?
К а т е р и н а . й ў қ , майли, кетайлик! Узи борар!
В а р в а р а. Нега, момақалдироқдан бунчалик қўрқасан? 
Ҳали узоқда.
К а т е р и н а . Ундай бўлса бироз кутайлик, яхшиси кет- 
сак ҳам бўлар эди. Кетақолайлик!
В а р в а р а. Пешонангга ёзилганини кўрасан, уйга қочиб 
ҳам қутулолмайсан.
К а т е р и н а . Минг қилса ҳам тинч, уйда бўлганинг 
яхши, ҳеч бўлмаганда бутга, худога сиғинасан-ку!
В а р в а р а. Мен сени момақалдироқдан бунчалик ҚЎр- 
қишингни билмас.эдим. Мен қўрқмайман.
К а т е р и н а . Қ из болага қўрқмай бўладими! Ҳарким 
ҳам қўрқиши керак. Момақалдироқнинг кишини ўлдириши 
қўрқинчли эмас, гуноҳларинг тўлиб-тошган пайтда ўлимнинг 
тўсатдан келиб чанг солиши ёмон, холос. Мен ўлимдан қўрқ- 
майман, фақат шу кепатада, сенинг олдингда турган бўйича, 
ҳалиги гуноҳ гаплардан сўнг, худо даргоҳига боришдан чў- 
чийман, холос. Бундан даҳшатли, бундан қўрқинчли нарса 
борми? Каллам бўлмағур ўйлар блан ғовлади! Нақадар гу- 
ноҳ! Айтишга ҳам даҳшат!
Момақалдироқ гулдирайди.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

В а р в а р 
Тезроқ югур!
К а т е р и
а. Ана акам ҳам келиб қолди. 
(Кабановга.)
[
Момақалдироқ гулдирайди. 
н а. Оҳ! Тез, тезроҳ!
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

К а б а н о в л а р уйида бир бўлма
Б И Р И Н Ч И С А Ҳ Н А
Г л а ш а буюмларни тугиш блан овора. Ф е к л у ш а киради.
Ф е к л у ш а. Жонимни қоқай, қачон кўрсам иш усти- 
дасан! Нима қилаяпсан, жонидан?
Г л а ш а. Хўжайинни сафарга жўнатмоқчиман.
Ф е к л у ш а . Бойвачча бирор ёққа кетаяптиларми?
Г л а ш а. Ҳ а кетаяптилар.
Ф е к л у ша . Кўпга кетаяптиларми, жоним?
Г л а ш а. Йўқ, кўпга эмас.
Ф е к л у ш а. Хайр, сафарлари бехатар бўлсин! Бўлмаса, 
келин роса йиғлар экан-да?
Г л а ш а. Қайдам!
Ф е к л у ш а. Узи ҳеч йиғлайдими, йўқми?
Г л а ш а. Шу чоққача кўрганим йўқ.
Ф е к л у ш а. Мен, жонидан, уввос солиб 
йиғлаганни 
жуда яхши кўраман! 
( Жимлик.)
Сиз, қизча, анави, рўпоч 
хотинларга кўз-қулоқ бўлинг, яна бирор нарсани тортиб 
кетишмасин.
Г л а ш а. Сизларга ҳеч тушуниб бўлмайди ўзи, бир-би- 
рингизни ғийбат қилганингиз ҳилган. Сизларга нима етиш- 
майди? Ё бизникида ёмон кун кўраЪпсизларми, ҳадеб бир- 
бирингиз блан олишганингиз олишган: 
гуноҳдан 
ҳам 
қўрҳмайсизлар.
Ф е к л у ш а. Д ун’ёда гуноҳсиз яшаб бўлмайди, чироғим, 
мен сенга айтсам, чироғим, сизга ўхшаган оддий одамларни 
битта шайтон йўлдан оздиради, биздек тақводор рўпоч хо- 
тинларга эса олтитадан то ўн иккигача шайтон ёпишади:
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

мана шуларнинг ҳаммасини даф’ қилиш керак, яхши қиз, бу 
жуда қийин.
Г л а ш а . Нега сизларга мунча кўп шайтон ёпишади?
Ф е к л у ш а. Чироғим, мен сенга айтсам, бизнинг мана 
шунақа ҳақ йўлига кириб, тавба-тазарру’ ва тақво блан кун 
кўришимизни кўролмаган шайтон аламидан шундай қилади 
Худо сақласин, мен бундай бачкана ишлар блан шуғуллан- 
майман, чироғим. Менинг биргина гуноҳим бор, холос. 
Буни ўзим биламан. Яхши ейиш, яхши ичишни яхши кўра- 
ман. Турган битганим шу бўлса нима ҳилай.
Г л а ш а . Сен, Феклуша, олис томонларга борганмисан?
Ф е к л у ш а. й ў қ, чироғим. Заифлигимдан унча олис- 
ларга борган эмасман, аммо эшитишга ҳолганда — жуда кўп 
нарсаларни эшитганман. Айтишларига ҳараганда, шундай 
мамлакатлар бормишки, чироғим, уерларда христиан динида- 
ги подшоҳлар йўқ эмиш, мамлакатни султонлар идора ҳилар 
эмиш. Бир ерда тахтда турк султони Махнут1, бошқа бир 
ерда эрон султони Махнут ўтирармиш: мана шулар, чиро- 
ғим, бутун одамлар устидан ҳукм чиҳарармиш, яна ҳанаҳа 
ҳукм дегин, бутунлай нотўғри ҳукм-а. Улар, чироғим, бирор- 
та ишни одилона ҳал қилолмас эмиш, уларнинг ишлари ўзи 
шунақа эмиш. Бизнинг қонунимиз бўлса жуда одил, улар- 
ники, чироғим, ноҳақ: бизнинг қонунимизда иш мана бун- 
д.ай бўлса, уларникида бунинг бутунлай акси чиқармиш. 
Уларнинг қозилари ҳам, ўз мамлакатларида, барчаси ҳаққо- 
ний эмасмиш, одамлар уларга арзга келишганда ҳам ўз ари- 
заларида: «Менинг ишимни бир ёқлик қил, эй ноҳаққоний 
ҳакам!» деб ёзармишлар. Яна.шунақа ерлар ҳам бормишки, 
бутун одамларнинг боши итнинг бошига ўхшармиш.
Г л а ш а. Нега шунақа,. итнинг бошига ўхшармиш?
Ф е к л у ш а. Гайри дин бўлганларц учун. Энди кетдим 
мен, чироғим, савдогарларнинг уйларини бир айланиб келай, 
бечораларга атаган-тутаганлари бордир. Ҳозирча хайр!
Г л а ш а. Хайр!
Ф е к л у ш а кетади.
Шунақа ерлар ҳам бор экан-а! Дун’ёда ажойиб нарсалар 
кўп! Буерда бизнинг ҳечнарсадан хабаримиз йўқ. Хайрият- 
ки, яхши одамлар бор: ҳеч бўлмаса, онда-сонда, дун’ёдани- 
малар бўлаётганини ўшалардан эшитиб қоласан киши, бўл- 
маса ҳечнарсадан хабарсиз нодон бўлиб ўлиб кетар эдик.
К а т е р и н а блан В а р в а р а киради.
1 М а ҳ м у д — демоқчи.