О‘zr oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi buyrug‘i Buyruq №434 2017

C
6
H
12
O
6

CH
3

CH
2

CH
2

COOH+2CO
2
+2H
2
+17 kkal. 
Bulardan  tashqari,  moy  kislotali  bijg‘ish  jarayonida  sut  va  sirka  kislotalari, 
etil va butil spirtlari, atseton va metan ham ajralib chiqadi. 
Moy  kislotali  bijg‘ishni  qо‘zg‘ovchi  bakteriyalarning  kо‘pchiligi  о‘z 
tanasidan tashqi muhitga kuchli fermentlar ishlab chiqaradi. Bu fermentlar ta’sirida 
juda qiyinlik bilan parchalanadigan kletchatka gidrolizlanadi (parchalanadi). Klet-
chatka  va  kraxmalning  parchalanishi  natijasida  hosil  bо‘lgan  oddiy  shakarlar, 
yuqorida  kо‘rsatilgan  formula  asosida,  moy  kislotali  bijg‘ishni  qо‘zg‘ovchi 
bakteriyalar tomonidan bijg‘itiladi. 
Moy  kislotali  bijg‘ishda  qatnashadigan  bakteriyalar  kislorodli  sharoitda 
yashay  olmaydi,  ya’ni  ular  anaerob  bakteriyalar  guruhiga  kiradi.  Bu  bakteriyalar 
tabiatda  keng  tarqalgan  bо‘lib,  iflos  suv,  sut,  pishloq,  tuproq  va  boshqa  turli 
muhitda  uchraydi.  Ular  spora  hosil  qilish  xususiyatiga  ega  bо‘lib,  sporalari  1–2 
soat qaynatilganda ham tirikligini saqlab qoladi. 

---

57 
 
Moy  kislotali  bijg‘ish  jarayoni  bir  tomondan  foydali  bо‘lsa,  ikkinchi 
tomondan  zarar  keltiradi.  Foydali  tomoni  shundaki,  bu  jarayon  yordamida  yog‘ 
kislotalari,  butil  va  etil  spirtlar,  atseton  va  boshqa  mahsulotlar  olinadi. 
Bakteriyalarning  ba’zi  bir  turlari  jumladan  klostridium  pasteurianum  Clostridium 
Pasteurianum nomli bakteriya molekulyar azotni о‘zlashtiradi. Bu jarayon qishloq 
xо‘jaligi  о‘simliklari  uchun  zarur  bо‘lgan  azot  birikmalarini  tayyorlab  berishda 
juda katta rol о‘ynaydi. Agar sariyog‘, pishloq, sut va boshqa mahsulotlarga moy 
kislotali bijg‘ishni qо‘zg‘ovchi bakteriyalar tushib qolsa, ularda hosil bо‘lgan moy 
kislotasi va boshqa birikmalar ta’siridan mahsulotlarning sifati pasayadi.