О‘zr oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi buyrug‘i Buyruq №434 2017

25-MAVZU 
 
О‘SIMLIKLARNI HIMOYA QILISH BIOTEXNOLOGIYASI 
 
REJA: 
1.
 
Mikrobli entomopatogen preparatlarning ahamiyati; 
2.
 
Bakteriyalardan olinadigan entomopatogen preparatlar; 
3.
 
Zamburug‘lar asosida olinadigan entomopatogen preparatlar; 
4.
 
Virusli entomopatogen preparatlar; 
 
1.  Mikrobli  entomopatogen  preparatlarning  ahamiyati. 
О‘simliklarni 
zararkunanda  hasharotlardan  himoya  qilish  uchun  antibiotiklar  bilan  bir  qatorda 
mikrobiologiya  sanoatida  patogen  mikroorganizmlar  (bakteriyalar,  mikroskopik 
zamburug‘lar,  viruslar)  asosida  ham  zararli  hasharotlarga  qarshi  qо‘llaniladigan 
preparatlar ishlab chiqarish yо‘lga qо‘yilgan. 
Zararli  hasharotlarning  kimyoviy  preparatlarga  bо‘lgan  chidamliligi  ortib 
borgan  sari  ularga  qarshi  yangi  samaradorligi  yuqori  bо‘lgan  kurash  choralarini 
izlab topish va qо‘llash talab etilmoqda. 

---

135 
 
Hozirgi  paytda  turli  xil  mamlakatlarda  30  dan  ortiq  mikrobiologik 
entomopatogen  preparatlar  ishlab  chiqarilmoqda.  Bu  preparatlar  о‘zining  yuqori 
darajada faqat ma’lum bir turdagi hasharotlargagina ta’sir qilishi (spetsifikligi) va 
odamlarga  issiq  qonli  hayvonlarga,  qushlarga  va  foydali  hasharotlarga  umuman 
zararsizligi bilan xarakterlanadi. 
Tabiiy  ajratib  olingan  mikroorganizmlar  asosida  olingan  va  mikrobli 
patogen  preparatlar  kо‘rinishida  yana  qaytadan  tabiatga  tashlanadigan 
entomopatogen  preparatlar  biotsenozga  hech  qanday  salbiy  ta’sir  qilmaydi  va 
mintaqadagi ekologik holatni buzmaydi. 
Mikrobiologiya  sanoati  quyidagi  3  guruh  entomopatogen  preparatlar  ishlab 
chikaradi: 
1.  Bacillus  thuringiensis  acosida  tayyorlanadigan  bakterial  preparatlar  - 
entobakterin-3, dendrobatsillin, insektin, toksobakterin. 
2.  Beauveria  bassiana  zamburug‘i  asosida  tayyorlanadigan  zamburug‘li 
preparat boverin. 
3. Yadro poliedrozi virusi asosida tayyorlanadigan virusli preparatlar – virin-
ENSH, virin-EKS. 
Hamma  mikrobli  preparatlar  kukun,  pasta,  dust,  granula,  kapsullangan 
poroshoklar  yoki  kristallar  kо‘rinishida  ishlab  chiqariladi.  Turli  xil  formadagi  bu 
preparatlarni 
ishlatish 
mobaynida 
ularning 
samaradorligini 
oshiruvchi 
emulgatorlar, erituvchi va yopishqoq qо‘shilmalar ishlatildi.