Oziq ovqat mahsulotlari texnologiyasi

3-ish. MAHSULOTLARDAGI AKTIV KISLOTALIKNI ANIQLASH 

Kerakli asbob va reaktivlar. 

rN metr. Standart (bufer) eritmalar. Har xil 50,100,150,250 ml hajmli 

kimyoviy stakanlar. Mahsulot namunasi. 

Bu usul barcha meva va sabzavot konservalari uchun qo’llaniladi. Bu usul 

rN-metr asbobida tekshiriluvchi eritmaga elektrodlarni botirgandaular 

potentsiallari orasidagi hosil bo’ladigan farqni o’lchashga asoslangan. 

Suyuq mahsulotlar va bo’tqasimon mahsulotlarning aktiv kislotaliligi ularni 

suv bilan aralashtirmasdan aniqlanadi. Suyuq va quyuq qismlardan iborat 

bo’lgan konservalarning rN ini aniqlash uchun faqat suyuq qismi olinadi. 

Quruq konservalarning aktiv kislotaliligini aniqlash uchun mahsulot 

qiymalanadi va birga-bir  nisbatda distillangan suv bilan aralashtiriladi. 

Aniqlashdan oldin  asbobning aniqligi rN aniq bo’lgan biror buferli 

eritmada  tekshiriladi. Asbobni tekshirish uchun asbobning idishiga buferli 

eritma quyiladi va uning elektrodlari eritmaga to’la cho’ktirib qo’yiladi. Bu 

holda asbobning strelkalari buferli eritma rN ning  sonini ko’rsatishi kerak. Agar 

asbobning ko’rsatishi bilan eritmaning rN ining soni o’rtasida farq bo’lsa, u holda 

asbobning strelkasi maxsus buragich yordamida kerakli songa keltiriladi. 

Tekshirilayotgan asbobning idishiga rN i tekshirilayotgan eritma (yoki 

---

mahsulot) solinadi, unga elektrodlar tushiriladi, asbob ishlatiladi va eritma yoki 

mahsulotning rNi asbob shkalasida aniqlanadi. 

rN ni universal indikator qog’ozi yordamida aniqlash (texnik usul). 

Bu usul barcha meva va sabzavot konservalarinint rN ini uncha katta 

bo’lmagan aniqlikda aniqlashda qo’llaniladi. Tekshirilayotgan eritmaning 1-2 

tomchisi indikator qog’oziga tomiziladi va hosil bo’lgan rangni ranglar shkalasi 

bilan solishtirilganda, eritma rN ining kattaligi aniqlanadi. Bazi konservalar 

aktiv kislotaliliginining ko’rsatkichlari: Meva sharbati  -4,4 dan yuqori emas, 

shaftoli va o’rikning shakarli bo’tqasi-3,8  dan yuqori emas, konservalangan 

bodring -4,0, yashil no’hot-5,6 dan kam emas, pomidor-3,9. 

Tekshirish   uchun   savollar: 

1. Mahsulotning mazali tamini yaratishda organik  kislotalar- 

ning roli? 

2. Mahsulotlarning umumiy va aktiv kislotaliligi nima? 

3.  Korxona tajriba xonalarida xom-ashyo va tayyor mahsulotning kislota-

liligini aniqlashda qanday usullar qo’llaniladi?