Oziq ovqat mahsulotlari texnologiyasi

4 - ish. QURUQ MODDALARNI ZICHLIGI ASOSIDA ANIQLASH 

 

Kerakli asboblar: 

Piknometr. Areometr. Termostat. 

Kerakli mahsulotlar: Meva sharbatlari. 

Ishni bajarish tartibi: 

Bu usul mahsulotning zichligi bilan uning quruq moddalari o’rtasidagi 

bog’liklikka asoslangan. Moddaning zichligi piknometr (arbitraj usuli) yoki areometr 

yordamida aniqlanishi mumkin. Piknometrda zichlikni aniqlash uchun piknometr 

yaxshilab yuvib quritiladi. Toza piknometr 0,0001 g aniqlikkacha o’lchanadi, 

belgisidan sal yuqorigacha 20°S haroratli distillangan suv bilan to’ldirilib, 30 

minutga termostatga qo’yiladi. SHundan so’ng piknometrning qopqog’i 

ochiladi va filtr qog’oz bilan o’lchov belgisi yuqori burchagi bo’yicha 

suvning sathi belgilanadi,piknometr yana qopqoq bilan yopiladi va o’lchanadi, 

so’ngra xuddi shunday piknometrning namuna bilan birgalikdagi og’irligi 

o’lchanadi.  Tekshirilayotgan namunaning zichligi (d) quyidagi tenglama orqali 

hisoblanadi. 

;

0

1

0

2

Д

P

P

P

P

d

⋅

−

−

=

 

Buerda 

---

R

2

 - piknometrning 20°Sharoratdaginamunabilanbirgalikdagiog’irligi, g; 

R

1

  -  piknometrning  20°Sharoratdagidistillangansuvbilanbirgalikdagiog’irligi, 

g; 

R

o 

- bo’sh piknometrning og’irligi, g; 

D - suvning 20° S haroratdagi nisbiy zichligi 0,99823 ga teng; 

d - tekshirilayotgan namunaning 20°S haroratdagi nisbiy zichligi. 

So’ngra zichlik va quruq moddalar o’rtasidagi bog’liqlik jadvalidan quruq 

moddalar miqdori aniqlanadi (1-ilova). 

Zichlikni areometrda aniqlash uchun diametri areometrning kengaygan 

joyidan 2-3 marta katta bo’lgan shisha tsilindr kerak bo’ladi. SHu tsilindrga 

asta-sekin harorati 20°S bo’lgan tekshiriluvchi suyuqlik quyiladi. Toza va 

quruq areometrni sekin-asta tsilindrning devorlariga tegizmasdan suyuqlikka 

tushiriladi (3-rasm). Areometr suyuqlikka barqaror joylashgandan keyin uning 

ko’rsatishi pastki belgisidan 0,001 aniqlikda hisoblanadi. Agar tekshirilayotgan 

suyuqlik  juda bo’yalgan bo’lsa, areometrning ko’rsatishlari yuqori o’lchov 

birligida hisoblanadi, bunda ko’rsatilgan miqdor 0,0002 ga ko’paytiriladi. 

Tekshirish uchun savollar: 

1.

 

Quruqmoddalardegandanimanitushunasiz? 

Uningkonservalarsifatko’rsatkichlarikompleksidagiroli? 

2.

 

Quruq moddalarni aniqlashning qanday standart usullari       mavjud? 

Ularning har birining qo’llanilish sohalarini aytib bering?