Oziq ovqat mahsulotlari texnologiyasi

2-ISH. QUM,MEXANIK QO’SHIMCHALAR VA METALLARNI 

---

ANIQLASH USULI 

Kerakli asboblar: 

Mufel pechi. Analitik torozi. Quritish shkafi. 2 dona predmet oynasi. SHisha 

tayoqcha. Magnit parchasi. Bir bo’lak paxta. Farfor ezgich. Kimyoviy stakan 100 

ml. Mahsulot namunasi (tomat pyuresi). 

Ishning bajarilishi: 

Mahsulotda  qum borligini organoleptik kuzatishlar yordamida aniqlash 

mumkin. Mahsulot og’izda chaynalganda xarakterli g’ichirlash seziladi. 

Atalasimon mahsulotda  qum borligini bilish uchun bir ikki tomchi mahsulot 

ikkita predmet oynasi orasiga solinib, ular bir-biriga nisbatan siljitiladi. Ishqalanish 

natijasida  g’ichirlash eshitiladi. Tomat pyuresida tomatning urug’  yoki 

po’stining qismlari borligini hamyuqoridagi usulda aniqlasa bo’ladi. Pyuresimon 

mahsulotlardagi  qumni miqdorini aniqlashda yuvish usuli qo’llaniladi. Buning 

uchun hajmi 0,5l bo’lgan kimyoviy stakanda 50-100 g pyuresimon mahsulot 

shisha tayoqcha  bilan yaxshilab aralashtiriladi va stakan yuqorisigacha suv bilan 

to’ldiriladi. Keyin aralashtirish to’xtatilib  qumning cho’kishiga vaqt  beriladi. 

Keyin loyqa suyuqlik dekantatsiya yo’li  qumdan sekinlik bilan ajraladi. Bu 

jarayonni kaytarib  qumni to’liq  ajratib olish mumkin. Qattiq  mineral 

modda foiz miqdori olingan tortimga nisbatan quyidagi formula bilan 

ifodalanadi: 

;

100

⋅

=

а

в

А

% 

a- tekshirish uchun olingan pyuresimon mahsulotning og’irligi, g; 

v - olingan qum miqdori, g 

Oziq-ovqat mahsulotlarida metall qo’shimchalarining juda oz 

miqdorda bo’lishiga standart asosida ruxsat beriladi. Metall 

qo’shimchalar deganda har xil metallarning kichik zarrachalari tushuniladi. 

Metall qo’shimchalarni aniqlash uchun 500 g og’irlikdagi mahsulot oyna 

ustiga yoki glyants qog’oz ustiga 2-3 sm qalinlikda yopiladi va shu vaqt 

mahsulotning ustidan 3-5 marta namunani aralashtirgan holda kuchli magnit 

o’tkaziladi. Magnitga tortilgan metall  zarrachalari oq glyants qog’oz ustida 

to’kiladi. Elektromagnit qullanilganda zarracha magnitga ulangan elektr toki 

o’chirilganda oson olinadi. Hamma yig’ilgan metall qo’shimchalari soat 

oynasida analitik torozida tortiladi. 

---

1 kg mahsulot tekshirilayotganda metall qo’shimchalar miqdori quyidagi 

formula yordamida aniqlanadi. 

;

100

в

а

Х

⋅

=

 g 

a- metall qo’shimchalari og’irligi; g 

v- tekshirilayotgan namuna og’irligi, g.