O`zg varaq Hujjat № Imzo Sana Bet

4.3464-63  GOST  (davlat  standarti)  bo’yicha  quvurlarda  gaz  va 

suyuqlikning shartli raqamli  va rangi belgilari. 

 

3464-63  GOST  (davlat  standarti)  bo’yicha  gaz  va  suyuqlikning  shartli 

raqamli belgilari va rangi jadvalda keltirilgan. 

Jadval-5. 

Quvurda harakatlanayotgan 

modda 

Shartli belgisi 

Rangi 

Suv 

-1-1- 

Yashil 

Bug’ 

-2-2- 

 

havo 

-3-3- 

havs rang 

Azot 

-4-4- 

Qoramtir-sariq 

Kislorod 

-5-5 

Ko’k 

Inert gazlar 

 

 

Argon 

-6-6- 

Binafsha 

Neon 

-7-7- 

-«-»- -«-»- 

Geliy 

-8-8- 

-«-»- -«-»- 

Kritcon 

-9-9- 

-«-»- -«-»- 

Ksenon 

-10-10- 

-«-»- -«-»- 

Ammiak 

-11-11- 

Pushti rang 

Kislota 

-12-12- 

 

Ishqor 

-13-13- 

Pushti jigar 

Yog’ 

-14-14- 

Jigar 

---

 

 

 

O`zg

 

varaq

 

Hujjat  № 

Imzo 

Sana

 

Bet 

 

 

Halilov F.V 

 

   Haqberdiyev I 

Hahhhh 

Bajardi: 

Rahbar: 

Suyuq nilg’i 

-15-15- 

Sariq 

Vodorod 

-16-16- 

-«-»- -«-»- 

Atcetilen 

-17-17- 

-«-»- -«-»- 

Freon 

-18-18- 

-«-»- -«-»- 

Metan 

-19-19- 

-«-»- -«-»- 

Etan 

-20-20 

-«-»- -«-»- 

Etilen 

-21-21- 

-«-»- -«-»- 

Propan 

-22-22- 

-«-»- -«-»- 

Propilen 

-23-23- 

-«-»- -«-»- 

Butan 

-24-24- 

-«-»- -«-»- 

Butilen 

-25-25- 

-«-»- -«-»- 

Yonginga qarshi quvur 

-26-26 

Qizil 

Vakuum 

-27-27- 

Och pushtirang 

 

Texnologik jarayonlar va Nazarot qurilmalari  

3  Maydalash jarayoni. 

Mexanik kuch ta’siri ostida amalga oshiriladigan yanchish jarayonida qattiq 

material dastlab deformatsiyalanadi (siqiladi), so’ngra uning sirt yuzasida 

hosil bo’lgan katta va kichik yoriqlar bo’ylab yemiriladi (bo’laklarga 

ajraydi). SHu tariqa yangi yuzalar hosil bo’ladi.   Yanchish paytida 

materialni hajmiy deformatsiyalash uchun sarflangan ish Ad yemirilayotgan 

bo’lak hajmining o’zgarishiga ∆V mutanosib bo’ladi Ad = k ∆V, bu yerda k- 

mutanosiblik koeffitsienti, jismning birlik hajmini deformatsiyalash uchun  

sarf bo’lgan ish miqdori.  Yanchish paytida yangi yuzalar ∆F hosil qilish 

uchun sarflangan ish Ayu quyidagicha hisoblanadi Ayu = σ ∆F, bu yerda σ- 

mutanosiblik koeffitsienti, qattiq jismda yangi yuza birligini hosil qilish 

uchun  sarflangan ish miqdori.  Yanchish uchun sarflanadigan tashqi 

kuchning to’la ishi Rebinder tenglamasi bilan topiladi: A = Ad+Ayu = k ∆V+σ 

∆F.  Yirik yanchish (i→min) paytida yangi yuzalar hosil qilish uchun sarfla-

nadigan ish Ayu ancha kichik qiymatga ega bo’lishini va ∆V ≅ d3 ekanligi 

hisobga olinsa A = k ∆V = k1 d3 , bu yerda k1- mutanosiblik koeffitsienti, d- 

bo’lakning aniqlovchi o’lchami.   Ushbu tenglama Kuk-Kirpichevning 

---

 

 

 

O`zg

 

varaq

 

Hujjat  № 

Imzo 

Sana

 

Bet 

 

 

Halilov F.V 

 

   Haqberdiyev I 

Hahhhh 

Bajardi: 

Rahbar: 

yanchish gipotezasini ifodalaydi: “materialni yanchish uchun sarflanadigan 

ish yanchilayotgan bo’lak hajmiga (yoki massasiga) mutanosibdir”.  Yupqa 

maydalash jarayonida (i→max) hajmiy deformatsiyalash uchun sarflangan 

ishni hisobga olmasa ham bo’ladi (Ad→ min). Bunday holatda  A = σ ∆F = k2 

d2 , bu yerda k2- mutanosiblik koeffitsienti.     Ushbu tenglama Rittenger 

gipotezasini ifodalaydi: “qattiq jismni yanchish uchun sarflangan ish yangi 

hosil bo’lgan yuzaga mutanosibdir”.  Sarflanadigan ishning Ad va Ayu 

tashkil etuvchilarini hisobga olish zarur bo’lgan holat uchun (maydalanish 

darajasining o’rtacha qiymatlari uchun) Bond tenglamasidan foydalaniladi 

A = k3 2 3d d = k3 d2.5 .  Bond tenglamasiga asosan bitta bo’lakni yanchish 

uchun sarflangan ish uning hajmi (d3) va yangi hosil bo’lgan yuza (d2) 

o’rtasidagi o’rtacha geometrik qiymatga mutanosibdir.  Yuqoridagi barcha 

tenglamalar tarkibiga kiruvchi k1, k2 va k3 koeffi-tsientlarning qiymatlari 

nomaьlum bo’lganligi uchun ushbu tenglamalarni muxandislik amaliyotida 

qo’llash doirasi cheklangan. Mazkur tenglamalar maydalash jarayonlarining 

samaradorligini o’zaro solishtirish (taqqoslash) maqsadlarida ishlatiladi.