O`zg varaq Hujjat № Imzo Sana Bet

Elashdagi turboelektrik xodisalar. Turboelektrik xodisa deb, ishqalanish 

natijasida elektr zaryadlari xosil bo’lishiga aytiladi. Bunday xodisalar ba'zan 

dori moddalarni elashda xam yuz berib, bunda xosil bo’lgan zaryad qarama-

qarshi qutbli bo’lishi mumkin. Masalan, oltingugurt va qo’rqoshin oksidini 

aloxida-aloxida zarrachalar ishqalanish xisobiga manfiy, birgalikda esa xar 

xil ( oltingugurt manfiy, qo’rqoshin oksidi musbat) zaryadlar xosil bo’ladi. 

Ba'zi 

elektr faol 

moddalar zaryadi yo’qolgandan yoki chiqib ketgandan 

(utechka) so’ng qattiq (prochnga) bo’laklar xosil kiladi. Bunday moddalarga 

qo’rqoshin oksidi, bugdoy kraxmali, qand va boshqalar kiradi. Triboelektrik 

xodisalar elash jarayonini qiyinlashtirgani uchun uni xosil bo’lishini oldini 

olish kerak. Buni eng qulay usuli elak materialini o’zgartirish yoki 

tolqonlarni xar xil usullarda elashdir. 

Tebranma elakli mashinalar. Bunda qildirakchalar (rolik) ga 2-

4

0

 qiyalikda joylashtirilgan elak tirsakli o’q yordamida ikki yo’naltirgich 

orasida ilgarilama teskari xarakat qiladi. Uni tebranish soni 50 dan 200 

martagacha bo’lib, amplitudasi 200 mm gacha bo’ladi. Ancha 

mukammallashtirilgan mashinada elak qutisi (korobka) bilan oshiq-

moshiqli (sharnir) ilmoq (podves) qa yoki qiyshiq shotili tirgovich (opora) 

ga o’rnatilgan bo’lib, ilgarilanma-teskari xarakat qiladi. 2-3 elak ustma-ust 

joylashtirilgan tebratmalar ancha qulay xisoblanadi. Masalan, maydalangan 

xom ashyoni nastoyka yoki ekstrakt tayyorlashdan oldin ikkita ketma-ket 

joylashgan elakdan o’tkazish maqsadga muvofiqdir. Xom ashyo 

xampadan teshigi kichik bo’lgan elakka tushib elanadi, bunda diametri 0,5 

mm dan kichik bo’lgan zarrachalar o’tadi. Chang va mayda zarrachalardan 

tozalangan xom ashyo ikkinchi elakda elanganda 3 mm dan kichik bo’lgan 

xamma zarrachalar o’tadi, elakda qolganlari esa qaytadan maydalashga 

yuboriladi.