O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Inson asab tizimining xususiyatlari tug‘ma xarakterga ega va amalda o‘zgartirishlarga bo‘ysunmaydi. Shuning uchun, o‘yinchilarni tayyorlashning ushbu qismini voleybol bilan shug‘ullanish uchun bolalarni tanlash bosqichidayoq hal etish zarur.

1. 
   Asab tizimining kuchi. Qo‘zg‘alish jarayonga munosabati jihatidan kuchli yoki zaif asab tizimi mavjud. Asab tizimining kuchi ishchanlikda, chidamlilikda, ya’ni sekinlashuv chegarasiga o‘tmasdan, javob sifatida uzoq muddatli va juda kuchli qo‘zg‘alishga chidash qobiliyatida ifodalanadi.
   

Eng yuqori toifali voleybolchilar orasida ham asab tizimi bo‘shlari uchraydi – buni o‘yinchilarni tanlash va tayyorgarlik jarayonlarida hisobga olish zarur. Lekin bu kabi sportchilarni BO‘SM guruhlariga olmaslik kerak degan tushuncha bo‘lmasligi kerak. Bolalar jamoalaridagi asab tizimi bo‘shroq o‘yinchilar katta foyda keltirishlari ham mumkin. Ular ko‘pincha harakatchanlikda iqtidorli va mehnatsevar bo‘ladilar. Odatda ular tez o‘rganadilar, ularda ijodiylik yorqinroq ifodalanadi, chunki ular ko‘pincha boshqa iste’dodlarga: ashula aytish, she’r yozish qobiliyatiga ham ega, quvnoq o‘yinlar va bayramlar tashkil etadilar, bu bilan jamoaning hayotini yorqin va qiziqarli qiladilar. Bunday o‘yinchilarga boshqa istiqbolli, biroq hali qobiliyati ochilmaganlar ergashadi, ular uchun bu mahoratni takomillashtirishda yaxshi imkoniyat, omad va qulay sharoitdir.
Boshqa tomondan esa, iroda sifatlarining yuqori darajada rivojlanishida, shuningdek, asab tizimi xususiyatlaridagi kamchiliklarni mohirona psixologik tartibga solishda, ma’lum darajada turli qoplovchi mexanizmlar tomonini tuzatib borilishi mumkin bo‘ladi, ularni maqsadga yo‘naltirilgan holda shakllantirish mumkin. Shunda o‘yinchida muvaffaqiyatli kelajakka imkoniyat paydo bo‘ladi. Kamida ushbu o‘yinchilar o‘yinning qiyin holatlarida sheriklarini almashtira oladigan bo‘ladilar.

2. 
   Asab tizimi harakatchanlik – faoliyat turli, tempi, intensivligini almash-tirilganda qayta qo‘shilish qobiliyatidir. Harakatchanlik sharoitlari tez o‘zgargan vaziyatlarda yaxshi moslashuvchanlikni ta’minlaydi.
   
3.