O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Uchtalik to‘siqdagi himoyada jamoaviy o‘yin taktikasi. O‘yinchilar uchtalik to‘siqni to‘r chekkasida ham, shuningdek, o‘rtasida ham qo‘llashlari, orqa qator o‘yinchilari esa himoyalash yoki himoyalashsiz maydonchani qo‘riqlashlari mumkin. O‘yinchilarning joylashuv variantlari 45-46-rasmlardagi sxemalarda keltirilgan.

A B

V G

45-rasm

45. 
    rasm sxemalarida uchtalik to‘siq to‘r chetlaridan (A va B variantlar) va to‘r o‘rtasidan (B va G variantlar) hujumlarda maydonchaning markaziy qismini yopib qo‘ygan holatlarda himoyalanuvchi jamoa o‘yinchilarining joylashuvi keltirilgan. A va G variantlar to‘siqni himoyalashsiz (straxovka), B va V esa-himoyalashni (straxovka) nazarda tutadi. 45-rasm sxemalarida to‘siqchilar tomonidan hujum uchun yon chiziq bo‘ylab erkin yo‘nalish qoldirilgan holda, himoyalashda o‘yinchilarning namunaviy joylashuvi ko‘rsatilgan. B va V variantlarda to‘siqni himoyalash (straxovka) bilan, A va G varintlarda esa himoyalashsiz (straxovka).
    

A B

V G

46-rasm.

To‘siq qo‘yishning bunday usullari, qachonki, raqib yon chiziq bo‘ylab deyarli hujum qilmaydigan holatlarda qo‘llaniladi. 46-rasm chizmalarida yonlanma chiziq bo‘ylab va maydonchaning o‘rtasida raqibning hujum yo‘nalishini yopuvchi uchtalik to‘siqda himoyachilar joylashu-vining maqsadga muvofiq usullari ko‘rsatilgan. Bu raqib to‘r bo‘ylab aylanib o‘tuvchi zarbalardan foydalangan holatlarda o‘zini oqlaydi. B va V variantlarda orqa qator himoyachilaridan biri to‘siqni himoyalaydi (straxovka), A va G variantlarida esa himoyalash (straxovka) bo‘lmaydi.

A B

V G

46. 
    rasm.
    

O‘yin va himoyada uchtalik to‘siqdan foydalanishning afzalliklari va kamchiliklari ham bor. Himoyachilar sonini kamayishidan to‘r oldida himoya kuchayadi, mudofaa esa zaiflashadi. Himoyachilar uchta (agarda bittasi to‘siqni himoyalamasa) yoki ikkita bo‘ladi. Uchtalik to‘siqdan foydalanilganda, qarshi hujumni tashkil etish qiyinlashadi, ayniqsa, birinchi temp bilan, chunki to‘siqda qatnashuvchi o‘yinchilar zarba uchun o‘z vaqtida yugurib kelishni bajarishga ulgurmay qoladilar. Shu bilan birga, raqibning hujumchi o‘yinchisiga ham uchtalik to‘siqqa qarshi kurashish vazifasi anchagina murakkablashadi. Uni aylanib o‘tuvchi zarba bilan “o‘tish” yoki kuchli zarba yordamida “yorib o‘tish” ham qiyin bo‘ladi. Shuning uchun, hujumchilar vujudga kelgan bunday vaziyatlarda ko‘pincha zarba o‘rniga to‘pni to‘siq orqasiga uloqtirish usulidan foydalanadilar. Bu himoyalanuvchi o‘yinchilarni, maydonchaning orqa qismi himoyasini birlashtirgan holda, to‘siqni himoyalashga majbur etadi. Jamoalar uchtalik to‘siqdan ancha kuchli, ikkitalik to‘siqdan osongina yengadigan raqib hujumchilariga qarshi foydalanadilar. Shuningdek, himoyachilar yuqori tezlikda uchayotgan to‘pni qabul qila olmaydigan holatlarda ham bu usul qo‘l keladi. Raqibning hujumlariga qarshi harakatning bunday usullarini raqib hujumchisining “birdaniga” zarba berishlarida, shuningdek, to‘rga uzoqdan va yaqindan uzatishlarda qo‘llash maqsadga muvofiqdir.

O‘yinchilar uchtalik to‘siqni raqibning yuqoridan uzatilgan zarbalari sharoitida “ko‘rib chiqishga” ulguradilar – bunda to‘siqchilar to‘siq qo‘yish joyiga siljish uchun, shuningdek, barcha o‘yinchilarga kim hujum qilishi oldindan ma’lum bo‘lgan hollarda ham yetarlicha vaqtga
ega bo‘ladilar. Eng afzali, intuitsiya bo‘yicha uchtalik to‘siqni himoyalash yoki umuman himoyalashsiz tizimlar hisoblanadi, biroq, o‘yinda vujudga keladigan aniq o‘yin vaziyatlaridan kelib chiqish lozim.