Ozbekstan Respublikasi Xaliq bilimlendiriw ministrligi

Feyil bayanlawish

Feyil o`zinin` leksika-grammatikaliq o`zgesheligine qarap ba­yanlawish xizmetinde qollaniwg`a ju`da` sa`ykes so`z shaqabi. Feyil bayanlawish baslawishtin`, yag`niy predmettin` is-ha`peketin bildire­di. Bayanlawish xizmetinde keletug`in ha`r bir feyil so`zdin` o`zine ta`n o`zgesheligi bar.

1. Aniqliq meyil formasindag`i bayanlawishlar haqiyqiy bolg`an, bolip atirg`an yaki bolatug`in ha`diyselerdi bayanlaydi.

Misali:` Olar jerlerdi tegisledi. Salmadan suw ag`ip tup. 2. Buyriq, tilek meyilindegi feyillep arqali an`latilg`anda buyiriw, o`tinish, tilek siyaqli ma`nilerdi an`latadi. Misali:` Bar, atan`di shaqirip kel. Bizler bir oylasip alayiq.

3. Sha`rt meyilinen bolg`an feyil bayanlawish ko`binese bag`inin`qili qospa ga`ptin` bag`inin`qi ga`pinin` bayanlawishi bolip keledi. Misali: Sheshennen sheshen shiqsa, awzi-basi jibip-jibip. Apam kelse, bizlep ketemiz.

Eger jay ga`ptin` bayanlawishi bolip kelse tilek, o`tinish ma`nilerin bildiredi. Misali: Universitetti tabisli tamamlasam. Jaslardi ta`rbiyalawg`a o`z u`lesimdi qossam.

4. Kelbetlik feyillerden bolg`an bayanlawish: Esiktin` aldina gu`ller egilgen. Jaylar suliw etip saling`an.

5. Hal feyil formasindag`i bayanlawishlar. Japtag`i muzlar ertipti. Sen kelgenshe, bizler ku`te turamiz.

6. Ha`reket ati feyiller bayanlawish xizmetinde keledi. Mi­sali: Onin` waziypasi salini oriw, tu`weklew. No`kis qalasi gu`llenbekte.