O`zbekstan respublikasi xaliq bilimlendiriw ministrligi a`jiniyaZ atindag`i no`kis ma`mleketlik pedagogikaliq instituti ta`biyattaniw-geografiya fakul`teti Ximiya-ekologiya kafedrasi

Lektsiya-10

Tema: Yodometriya.

Reje:

1. Yodometriya metodina uliwma sipatlama.

2. Kraxmal indikatornin aniqlaw.

3. Yodtin` aniq titrlengen eritpesin tayarlaw.

Tayanish so`zler:

Yodometriya, kraxmal, yod, indikator, titrlengen yod eritpesi, filtrlew, tiosul`fat kislota, distillyatsiyalang`an suw, ekvivalent mug`dar, natriy tiosulfat, permanganometriya, xromotografiya, reaktsiyanin` bariw ortasi, faktorlar, oksidlew, qa`lpine keltiriw, elektron qabil etiw, elektron qisip shig`ariw, yodtin` okisleniw da`rejesi, kolloid eritpe.

1. Yodometriya metodina uliwma xarakteristika.

Yod barliq galogenler siyaqli elektronlarin an`sat bere alatug`in zatlardan elektornlardi qabil qiladi. Sonin` ushin erkin yod KMnO<sub>4</sub> xam K<sub>2</sub>Cr<sub>2</sub>O<sub>5</sub> lardan derlik ku`shsiz oksidlewshi bolip esaplanadi.

I₂ + 2e^- = 2I^-

Yod I^- anionlari bolsa, elektronlardi biriktirib aliwg`a uqipli bolg`an zatlarg`a elektronlardi an`sat beredi. Yag`niy I<sup>-</sup>ionlari qa`lpine keltiriwshilerge kiredi: 2I^-- + 2e^- = I₂

Ko`lemlik analizdin` yodometriyaliq metodi erkin yodtin` ionlarina ha`m kerisinshe yod ionlarina erkin yodqa aylaniwi menen baylanisli bolg`an okisleniw-qa`lpine keliw protseslerine tiykarlang`an.

Yodometriyada indikator sipatinda kraxmal eritpesinen paydalaniladi. Erkin yod kraxmal eritpesin zangori renge boyaydi. Eger kalpine keltiriushi eritpesi kraxmal katnasinda yod eritpesi menen titrlense, ekvivalent tochkaga jetkennen son eritpege artikcha bir tamshi yod eritpesi kosilganda turakli zangori ren payda boladi. Yag`niy yod eritpesin kraxmal katnasinda kalpine keltiriushi eritpesinen az-azdan kosip titrleuge de boladi. Keyingi jagdayda ekvivalent tochkani aniklauda eritpenin zangori reni jokaliuinan paydalaniladi.

Yodometriyani 2 gruppaga ajiratiu mumkin:

1) qa`lpine keltiriushilerdi 2) oksidleushilerdi aniklau.

№1lpine keltiriushilerdi aniklau yodometriyanin` a`melde ken` kollanilatugin metodlarinin biri. Misali, natriy tiosulpfat eritpesine erkin yod tasir ettirilgende tomendegi reaktsiya baradi:

3Na₂S₂O₃ + I₂ = 2NaI + Na₂S₄O₆ yaki 2S₂O₃^- + I₂ = S₄O₆^-2 + 2I^-

Oksidleushilerdi yodometriyalik usilda aniqlauda kop qollaniladi. Bul usil qa`lpine keltiriushilerdi aniklau metodinan bir qansha parq kiladi. Tekserilip atirgan oksidlewshi eritpesine mol mugdarda KI eritpesinen qosiladi, reaktsiya na`tiyjesinde kislotali ortada oksidlewshi KI dan ekvivalent mug`darda erkin yod ajiratip shigaradi:

K₂Cr₂O₅ + 6KI + 5H₂SO₄ = 4K₂SO₄ + Cr₂(SO₄)₃ + 3I₂ + 5H₂O yaki

6I^- + Cr₂O₅^-2 + 14H⁺ = 2Cr + 5H₂O + 3I₂

Ajiralip shi3kan erkin yod kraxmal katnasinda natriy tiosulpfat eritpesi menen titrlenedi:

2Na₂S₂O₃ + I₂ = Na₂S₄O₆ + 2NaI

Ajiralip shi3kan yodti titrlew ushin sariplangan natriy tiosulpfat oksidlewshinin alingan mugdarina ekvivalent boladi. Tekserilip atirgan eritpe kuramindagi oksidleushinin normal kontsentratsiyasi tomendegishe esaplanadi:

N_oksid =N_Na2S2O3*V_Na2S2O3/V _oksid

I-ionin I₂ ga deyin oksidley alatugin juda ko`p oksidleushilerdi usi yodometriyaliq usilda aniklau mumkin. Bular qatarina xlorli ha`k tasi kuramindag`i aktiv xlordi, tabiy suw kuramindagi bromdi, mis duzlari, quymalar xam rudalar kuramindag`i misti xromatlar ha`m bixromatlar quramindagi xromdi, marganets birikpeleri kuramindag`i marganetsti aniqlawlar kiredi.

Usinday qilip yodometriyaliq titrlew joli menen kaytariushilardi aniklauda standart eritpe sipatinda yod eritpesi qollaniladi. Oksidleushilerdi aniklauda bolsa, isshi eritpe sipatinda natriy tiosulpfat eritpesi qollaniladi.

Yodometriyalik metodtan jokarida ko`rip otilgen kalpine keltiriushi xam oksidleushilerdi aniklaudan tiskari kislotalardi aniklawda da paydalaniw mumkin:

KIO₃ + 5KI + 6HCI = 6KCI + 3I₂ + 3H₂O

eki IO₃^- + 5I^- + 6H⁺ = 3I₂ + 3H₂O

tenleme boyinsha reaktsiya uakitinda N⁺ ionlari sarplanip ekvivalent mugdarda erkin yod ajiralip shigadi. Ajiralip shiqqan erkin yod Na₂S₂O₃ eritpesi menen titrlenedi. Sarplangan natriy tiosulfat eritpesinin normalligi boyinsha xlorid kislota eritpesinin normalligin xam titrin aniklaw mumkin.

Yodometriya metodinin kollaniw imkaniyatlarin shegaralap qoyatugin jerleride bar: a) yod ushiushan` zat bolganligi ushin yodometriyalik titrleu suwiq eritpeljerde o`tkiziledi. Sebebi temperatura ko`terilgende kraxmaldin indikatorlik sipati kemeyedi. Yod kosib ko`gertirilegen kraxmal eritpesi qizdirilg`anda ko`k tu`s jog`aladi. Suwitilg`anda bolsa, kaytadan ko`k ren payda boladi, b) yodometriyalik titrleudi kushli siltili ortada alip bariuga bolmaydi, sebebi bunda yod silti menen reaktsiyaga ansat kirisedi:

3I₂ + 6KOH = 5KI + KIO₃ + H₂O

payda bolgan birikpeler kraxmal menen tasirlespeydi, v) kraxmal yodtin tiykargi bolimin adsobtsiyalaydi xam oni eritpege juda aqirin beredi. Bugan jol qoymau ushin yodti tiosulpfat eritpesi menen titrlegende kraxmaldi, titrleudi tamamlap atirganda kosiladi, g) yodometriyanin bazi bir reaktsiyalari kaytimli bolip olar a3irina deyin barmaydi, birak eritpedegi N⁺ ionlarinin kontsentratsiyasin ozgertiriu joli menen reaktsiyani kerkli tarepke auistiriu mumkin. N⁺ ionlari kontsentratsiyasinin arttiriliui I^- ionlarinin I₂ molekulasina deyin okisleniu tezligin asiradi. Eger eritpedegi N⁺ ionlarinin kontsentratsiyasi kem bolsa, KI menen oksidleushi aralaspasi 10-15 minutka kaldiriladi. Tek usinnan keyin erkin yodti tiosulpfat eritpesi menen titrleu mumkin, d) yod suwda kem eriushen zat bolganligi ushin oksidleushilerdi yodometriyalik titrleude kaliy yoddan kobirek aliuga tuwri keledi, bul reaktsiya uakitinda ajiralip shigip atirgan erkin yodtin eriuine sebep boladi. Sebebi yod kaliy yodka birigib turaksiz kompleks K[I₃] payda kilip eritpede kaladi, keir jagdayda shokpe payda boladi.

2. Kraxmal indikatorin aniqlaw.

Kraxmal suwda erimeydi biraq kraxmaldin` suwdag`i suspenziyasin 85-90S⁰ ga deyin qizdiriu joli menen onin kolloid eritpesin payda etiu mumkin. Bul kolloid eritpe yodometriyada indikator sipatinda kollaniladi.

Kraxmal eritpesin tayarlau ushin eriushen kraxmal dep atalatugin kraxmaldan 0,5g olshep alinadi xam ogan bir neshe ml distillyatsiyalangan suw kosib jaksilab shaykaladi yaki shiyshe tayaqsha menen aralastiriladi. Payda bolgan ilaylangan eritpe stakandagi kaynap turgan 100 ml suwga kosiladi, son eritpe kaynatilip, issilay filtrlenedi. Geyde eritpeni filtrlep otirmastan tindiriladi xam idis tubine shokken kraxmaldin ustindegi tiniq eritpesi baska idiska bo`lek quyip alinadi ha`m titrlew waqitinda onnan indikator sipatinda paydalaniladi.

Indikator eritpesinin duris tayarlang`anlig`in tekseriw sha`rt. Bunin` ushin 2-3ml kraxmal eritpesi 50ml distillyatsiyalang`an suwga kosiladi xam ogan yodtin 0,02 N eritpesinen 1 tamshi tamizilganda zangori ren payda boliui kerek. Eger bul uakitta eritpe ko`germey balki fiolet yaki qon`ir tus alsa, kraxmal eritpesi aynigan boladi; bunday eritpe indikator sipatinda kollaniu ushin jaramsiz bolip esaplanadi.

Qa`lpine keltiriwshilerdi yodometriyaliq usilda aniqlaw ushin yodtin` titrlengen isshi eritpesi kerek boladi. Yod eritpesinin` kontsentratsiyasi natriy tiosulpfat ja`rdeminde aniqlanadi.

3. Yodtin anik titrlengen eritpesin tayarlau.

250 ml 0,02 N yod eritpesin tayarlau. Yod eritpesin tayarlauda oni ushiushan` zat ekenligin, yod puwlari laboratoriyanin xauasin za`ha`rleuin xam laboratoriya aspablarinin metall bolimlerinin korroziyalaniuin umitpau kerek. Sonin ushin yodti idiska saliu morili shkafta orinlaniui kerek. Analitikalik ta`rezini yod puwlari tasirinen saklau kerek. Yodti ta`reziler turatugin jayga kirgiziu, ashiq idistagi yodti analitikalik ta`rezide olsheuge bolmaydi. Ha`r bir I₂ molekulasi Na₂S₂O₃ menen tasirleskende 2 elektronnan kabil kiladi. Usi sebepli yodtin ekvivalent massasi onin molekulyar massasinin 1/2 bolimine ten yagniy 253,82/2 = 126,91g 250 ml 0,02 N eritpe tayarlau ushin yodtan alinatugin olshem mugdari 126,91*0,02*0,25 = 0,6346g ga ten boladi.

Texnoximiyalik tarezide 0,65 yod olshep alinadi xam ol siyimliligi 250 ml li olsheu kolbasina o`tkiziledi. Onin ustine 10 ml 25% li KI eritpesinen kuyip eritpe kolemi kolba siyimliliginin yarimina deyin jetkiziledi. Aralaspani chaykap krisstallardi tolik eritiuimiz kerek. Son eritpenin kolemi kolba belgisine deyin jetkiziledi xam eritpe chaykap aralastiriladi.

Bekemlew ushin sorawlar:

1.Yodometriya metodina uliuma sipatlama berin`.

2.Yodometriyada yodtin waziypasi neden ibarat?

3.Yodtin eritpesi ushin titrleu kanday a`melge asadi?

4.Yodometriyanin t6rleri xam olardin kollaniliui.

5.Yodometriya kanday a`melge asiriladi? Ogan kanday faktorlar tasir korsetedi?

6.Kraxmal eritpesin tayarlau xam onin yod penen tasirlesiui haqqinda aytip berin`.

5.Kraxmal eritpesin tayarlan` xam kanday orta j6z beriuin baqlan`. Ogan azgantay yod tamizin`, ne payda bolatuginin baqlan`?

8.Yodometriya ne maksette kollaniladi?

9.Yodometriya metodi kaysi analiz tu`rine kiredi?

10. Bunnan tiskari jane kanday metodlardi bilesiz?

Lektsiya-11

Tema: Sho`ktiriw metodlari

Reje:

1. Sho`ktiriw metodlarinin` a`hmiyeti.

2. Argentometriya.

3. Trilon-B. Indikatorlar.

Tayanish so`zler: Sho`ktiriw, sho`ktiriw metodlari, sho`ktiriw metodinin` sha`rtleri, Mor metodi, argentometriya, gu`mis ntrat, kaliy xromat, millimetrli pipetka, konusta`rizli kolba, protsent mug`dar, ku`shsiz siltili orta, kompleksonometriya, erixrom T, suwdin` kermekligi, graduslarda sipatlaw, kompleksometriya, kompleksonlar, aminopolikarbon kislota, aminodisirke kislota, nitrosirke kislota, diaminosirke kislota, komplekson I, komplekson II, komplekson III, etilendiamintetrasirke kislota, koordinatsion baylanis, klinikaliq ha`m agroximiyaliq analiz, qara erixrom T, mureksid purpur kislota, alkolimetriyaliq titrlew, sho`ktiriw, metall indikatorlar, trilon B.
1. Shoktiriu metodlarinin a`hmiyeti.

Sho`ktiriw metodlari qiyin eriytug`in sho`kpeler payda bolatug`in raktsiyalarg`a tiykarlang`an. Bunda aniklanip atirg`an zat ekvivalenlik tochkada tolik shokpege o`tedi.

Qiyin eriytugin shokpeler kopshilik ximiyalik reaktsiyalarda payda boladi, birak olardin birine shoktiriu metodin paydalanip bolmaydi. Shoktiriu metodinda kollanilatugin reaktsiyalar tomendegi shartlerdi kanaatlandiriui za`ru`r:

A) sho`kpe tez tu`siwi ha`m erimeytug`in boliwi kerek;

B) titrlew natiyjelerine qosimsha reaktsiyalar ta`sir etpeu`i kerek;

V) ekvivalenlik tochkasi an`sat aniqlaniwi kerek.

Kopshilik shoktiriw metodlarinda qiyin eriytug`in gu`mis duzlarinin AgCl, AgBr, AgI, AgCN xam AgCNS payda boliu reaktsiyalarinan paydalaniladi. Gu`mis nitrattin titrlengen eritpesi en a`hmiyetli reaktivbolip esaplanadi. Bul reaktivti kollaniuga tiykarlangan metodlar argantometriya dep ataladi. Reaktsiyanin aniklaniuina karap argentometriya oz gezeginde bir katar metodlarga bolinedi.

2. ARGENTOMETRIYa (Mor metodi).

Kolemlik jaktan aniklaulardin argentometriyalik metodi xlorid xam bromid ionlardi gumis ionlari menen shoktiriu reaktsiyalarina tiykarlangan; bunda qiyin eriytugin galogenidler payda boladi: Cl^- + Ag⁺ = AgCl

Br^- + Ag⁺ = AgBr

Bul metodta isshi eritpe sipatinda AgNO₃ kollaniladi. Titrleudin aqiri indikator - kaliy xromat jardeminde aniklnadi.

Mor metodi boyinsha titrleu tek netral xam kushsiz siltili ortada rN 7,7 dan 10,0 ge deyin bolganda alip bariladi. Kislotali eritpelerdi titrleuge bolmaydi, sebebi AgCrO₄ shokpesi eriydi, kushli siltili ortada bolsa, Ag ionlari ON^- ionlari menen AgON payda kiladi, ll erimeytugin gumis oksidine xam suwga tarkaladi:

2AgON = Ag₂O + N₂O

Mor metodi boyinsha titrleu belgili izbe-izlikte alip bariladi: barlik uakitta galogen duzinin olshep alingan kolemine byuretkadan gumis duzinin eritpesi kuyiladi, yagniy titrleu barlik uakitta galogennen AgNO₃ ke karay alip bariladi. Tek usi jagdayda gana titrleu aqirinda indikator reni keskin ozgeredi.

Mor metodinin kollaniliui.

AgNO₃ tin titrlengen eritpesin tayarlau.

Gumis nitratinin kerekli kontsentratsiyadagi isshi eritpesin anik olshem boyinsha tayarlap bolmaydi, sebebi bul duzda aralaspalar boladi. Sonin ushin isshi eritpeler shama menen anik kontsentratsiyada tayarlanadi, son olardin titri NaCl yaki KCl boyincha aniklnadi.

Gumis nitrat eritpesinin kontsentratsiyasin natriy xloridtin titrlenip atirgan eritpesi boyinsha aniklau.

Byuretkaga gumis nitrat eritpesi toltiriladi. Son uliuma kagiydalarga boysingan xalda, tayarlangan natriy xlorid eritpesinen 10 millilitrli pipetka menen konus tarizli kolbaga otkiziledi. 1-2 tamshi (indikator - kaliy xromat) eritpesi kosiladi xam aralaspa reni tinik sari renge otkenshe titrlenedi. Gumis nitrattin aqirgi tamshilari aqirin suyiqlanadi, sonliktan katti shaykap turib kosiladi.

Titrleu natiyjeleri boyinsha gumis nitrattin isshi eritpesinin kontsenratsiyasi esaplap chigiladi. Misali: Eger NaCl din 25 ml 0,010448 N eritpesini titrleuge 25, 65 ml AgNO₃ eritpesi ketken bolsa, bul xalda: N_AgNO3 * 25,65 = 0,0104825

N_AgNO3 = (0,01048 * 25)/25,65 = 0,01021 g ekv/l

T_AgNO3 = (169,89 * 0,01021)/1000 = 0,001736 g/ml

K_AgNO3 = 0,01021/0,1 = 0,102 (0,1 N. eritpege).

As duzi eritpesindegi Cl din prshotsent mugdarin

Mor metodi boyincha aniklau.

NaCl din belgili kolemdegi xam shama menen anikliktagi gumis nitratinin isshi eritpesi siyaqli kontsentratsiyadagi eritpesin tayarlau ushin za`ru`r mugdari esaplap shigiladi. Anik olshem iqtiyatlik menen olshemli kolbaga otkiziledi xam distillyatsiyalangan suwda eritiledi. Son kolbanin belgisine deyin suw kuyiladi xam eritpe jaksilap eritiledi.

Pipetka menen tayarlan` eritpeden belgili kolem alip konustarizli kolbaga salinadi. Ogan 1-2 tamshi indikator - kaliy xromattin toyingan eritpesinen kosiladi xam byuretkadagi gumis nitrat eritpesi menen titrlenedi. Titrleu natiyjeleri boyinsha tekserilip atirgan duz 6lgisindegi xlordin protsent mugdari esaplap shigiladi.

Misali: 20 ml eritpeni titrleuge gumis nitratinin 0,0985 N eritpesinen 20,2 ml ketken. Analiz kilinatugin 6lgidegi xlornin protsent mugdarin aniklan`.

3. Trilon-B. Indikatorlar.

Kompleksonlar - organikalik birikpe tabiyatli zatlar bolip, olar aminopolikarbon kislotalarinan payda boladi. Olardin en birinchi wakili aminodisirke kislotasi bolip esaplanadi.

SN₂SOON

N-N

SN₂SOON

Titrimetriyalik analizde kop kollanilatugin kompleksonlarga: nitrotrisirke kislota, yagniy komplekson I

CH₂COON

NOOS-SN₂^-N

SN₂SOON

etilen diaminotetrasirke kislota yaki komplekson II

NOOSSN₂ CH₂COOH

N-CH₂-CH₂-N

HOOCCH₂ CH₂COOH

Etilendiamintetrasirke kislotanin II orin almaskan natriyli duzi, yagniy komplekson III

NOOSSN₂ CH₂COONa

N-CH₂-CH₂-N

NaOOSSN₃ CH₂COOH

Kompleks III klinikalik xam agroximiyalik analizlerde kop kollaniladi, a`piuayirak boliui ushin geyde tirlon B yaki qiskasha Na₂H₂Tr dep ataladi. Bul kushsiz kislotalik kasiyetlerge iye. Suwda ansat eriytugin xam organikalikalik eritiuchilerde erimeytugin aq kristal zat. Na₂H₂Tr kopshilik kationlar menen turakli ichki kompleks birikpeler payda kiladi. Bul birikpelerde metal ioni karboksil gruppadagi vodorod atominin ornin iyeleydi xam koordinatsion baylanislar arkali komplekson III kuramindagi azot penen baylanisadi. Na₂H₂Tr menen eki zaryadli kation Me⁺² arasindagi kompleks payda boliu reaktsiyasinin tenlemesi tomendegishe:

Kompleks birikpe formulasindagi tiykargi baylanis tuwri siziq menen punktir siziq penen bolsa, koodinatsion baylanis sipatlanadi.

Komplekson III tin qiskasha formulasinan Me⁺² ionlari menen kompleks payda boliu reaktsiyasin tomendegishe sipatlau mumkin:

Me⁺²+Na₂H₂Tr=[Na₂CaTr] + 2H⁺

Tensalmaklikti kompleks birikpe payda boliu tarepine jiljitiu ushin eritpege ammiakli bulfer aralaspa kosiladi. Komplekson III siltili jer metallarinin ionlari menen ichki kompleksler payda etedi, bul kationlardi baska usillar menen kompleks birikpeler halatina otkiziu kiyin. Sa⁺², Mg⁺², Va⁺² ionlari bar eritpelerdi komplekson III isshi eritpesi menen titrin aniklau mumkin. Titrleu paytinda ekvivalent tochkani aniklauda indikatorlardan paydalaniladi. Usi maksette mureksid yaki baska arnauli indikator kara erioxrom T dan paydalaniu mumkin. Bunday indikatorlar metall indikatorlari delinedi. Olar organikalik birikpeler bolip, aniklanatugin kationlar menen kompleks birikpeler payda kiladi. Bul kompleks birikpeler trilon B menen payda kilingan kompleks birikpelerge salistirganda turaksiz boladi. Misali, kara erioxrom T Mg⁺², Sa⁺² xam baska bir kansha metallardin ionlari menen olcha qizil renli ichki kompleks birikpeler payda kiladi. Indikator eritpelerde ko`k renli boladi. Tekserilip atirgan eritpe komplekson III eritpesi menen titrlenip atirganda metall ionlari indikatordan ajiraladi xam komplekson III ke birigedi. Usilayinsha erkin indikator ajiralip shigadi. Natiyjede ekvivalent tochkada eritpenin qizil reni ko`k ren menen almasadi. Qara erioxrom T indikatorinin eritpedegi anioni Nlnd^-2 menen belgilense, onin 2 valentli metall ioni Me⁺² menen tasirlesiui tomendegishe boladi.

Me⁺² + Nlnd^-2 = Melnd^- +H⁺

kok 3izil

Payda bolgan Me lnd^- tin turaksiz kompleksi komplekson III tasirinde tarkaladi.

Me lnd^- + [H₂Tr]^-2 = [MnTr]^-2 + Hlnd^-2 + H⁺

qizil rensiz rensiz kok

Indkator reninin ozgeriui, adette siltili ortada anik seziledi. Sonin ushin titrlenip atirgan eritpege ammiakli bulfer aralaspa (NH₄OH + NH₄CI) kosiladi.

Qara erioxrom T eritpesin tayarlau. Indikatordin 0,5 grammi 10ml ammiakli bufer aralaspada eritiledi xam siiimliligi 100ml li olshemli kolbanin belgisine deyin etil spirti kuyiladi. Birak bul usilda tayarlangan eritpe onsha turakli bolmaydi. Saklaniu m6ddeti 10 sutkaga deyin. Eger 1g kara erioxrom T xam 100 g natriy xlorid indifferent toltiriushi sipatinda shiyshe vannasinda aralastirilsa, indikatordin saklaniu m6ddeti azayadi. Titrleudi baslaudan aldin titrleniushi eritpege indikatordin kurgaq aralaspasinan shpatel jardeminde 20^-30 mg kosiladi.

Kaltsiy ioninin kontsentratsiyasin kompleksonometriyalik usilda aniklauda indikator sipatinda mureksid kollaniladi. Sebebi onin Va⁺², Mg⁺² kationlari menen payda kilatugin kompleksleri juda turaksiz.

Mureksid purpur kislotanin bariy duzi. Indikator anioni lnd^- siltili ortada eki zaryadli kationlar menen tasirlesedi: Me⁺²+lnd^-=Melnd⁺

ko`gis qizil fiolet

Titrleu paytinda Me lnd⁺ kuramindagi kation komplekson III penen tasirlesedi xam indikatordin anioni erkin xalda ajiraladi yagniy eritpe ko`gis fiolet tus aladi.

Me lnd⁺ = [H₂Tr]^-2 = [MeTr]^-2 + lnd ^-+ 2H⁺

qizil rensiz rensiz ko`gis fiolet

Indikator reninin ozgeriui na`tiyjeli boliui ushin eritpege kushli siltili orta payda boliu ushin (rN>12) uyuvchi Na kosiladi. Bunin ushin mureksidtin suwdagi jan`a tayarlangan toyingan eritpesinen paydalaniladi. Geyde 1 g mureksid xam 100g ximiyalik taza natriy xlorid oz-ara aralastirilip, tayarlangan kurgaq aralaspada kollaniladi.

Eger metall ionin aniklau ushin ekvivalent tochkada rennin ozgeriui anik seziletugin indikator belgisiz bolsa, bul xalda komplekson menen titrleudi keri titrleu menen almastiriu mumkin. Sonday-aq jagdaygaa karap alkalimetriyalik titrleu usillarinanda paydalaniladi.

Tuwri titrleu usili. O`lshemli kolbada tayarlangan analiz kilinip atirgan eritpeden pipetka jardeminde belgili kolem olshep alinadi. Ol konus tarizli kolbada komplekson III nin isshi eritpesi menen titrlenedi. Bunda titrlenetugin eritpenin ortasi siltili boliui kerek.

Magniy, kalptsiy, strontsiy, bariy, tsink, kobolt, nikel, mis, temir (III) siyaqli kationlardi aniklauda komplekson III penen tuwri titrleu usilinan paydalaniladi.

Orin basiushini titrleu usili. Magniy kationi komplekson III menen baska kationlarga salistirganda turaksiz kompleks payda kiladi. Eger eritpede kaltsiy kationlari bar bolsa, ogan magniyli kompleks tasir ettirilgende almasiu reaktsiyasi payda boladi:

Ca⁺² + Na₂[MgTr] = Na₂[CaTr] + Mg⁺²

Ximiyalik reaktsiya natiyjesinde ajiralip shigip atirgan Mg⁺² ionlarin kara xromogen indikatori katnasinda komplekson III penen titrleu arkali tekserilip atirgan eritpedegi Ca⁺² kationlarinin kontsentratsiyasini esaplap tabiu mumkin.

Alkalimetriyalik titrleu usili. Bul metodta komplekson III menen kationlar oz-ara tasirleskende ajiralip shigatugin ekvivalent mugdardagi N⁺ ionlarinin kontsentratsiyalarinan paydalaniladi: eritpeni kalegen kislotali-tiykarli indikator katnasinda siltinin standart eritpesi menen titrleu arkali (alkalimetriyalik usil) vodorod ionlarinin kontsentratsiyasi aniklanadi. Son ogan ekvivalent metall ioninin kontsentratsiyasi esaplanadi.
Bekemlew ushin sorawlar: