O’zbekstan respublikasi joqari ha’m orta arnawli biLİm miNİstrliGİ

To’rtinshiden, ja’h’a’n finanslıq dag’darısınan mu’mkinshiligi barınsha tez 
shıg’ıw, onın’ aqıbetlerin jen’illestiriw h’a’r ta’repleme h’a’r bir ma’mleket 
shen’berinde h’a’m ulıwma du’nya ja’miyetshiligi ko’leminde qabıl etilip atırg’an 
shara-ilajlardın’ qanshelli na’tiyjeliligine, olardın’ bir-birine muwapıqlılıg’ına 
baylanıslı. 
2008-jıl noyabr ayında Vashingtonda, du’nya ju’zlik jalpı o’niminin’ 85 
protsentin islep shıg’aratug’ın 20 iri ma’mleket qatnasıwında bolıp o’tken sammit 
global finanslıq dag’darıstın’ ko’lemi ele de ken’eyip baratırg’anlıg’ın tastıyıqladı. 
Usı sammitte bolıp o’tken talqılawlar ko’rsetip turg’anınday, bu’gin du’nya 
ju’zlik finanslıq dag’darısının’ aldın alıw h’aqqında so’z bolıp atırg’an joq, 
ba’lkim onnan tek qalay shıg’ıw jolları izlenbekte. Yag’nıy, bul ma’selede jag’day 
sonday da’rejege jetti, endi a’welgi na’tiyjelerge qaytıw h’aqqında so’z ju’ritiwge 
tiykar joq. 
Talqılawlarda dag’darıstı keltirip shıg’arg’an sebepler tallang’anda sammit 
qatnasıwshılarının’ birdey ko’z-qarasqa iye emesligi, sol sebepten usı global 
dag’darıstın’ awır h’a’m uzaq dawam etetug’ın aqıbetlerin saplastırıw boyınsha 
ulıwma h’a’m na’tiyjeli bag’darlama islep shıg’ıw h’aqqında aytıwg’a ele erte 
ekenligi ma’lim boldı. 
Sonın’ menen birge, usı sammittin’ bolıp o’tkeni, onda ja’h’a’n finans 
dag’darısı menen baylanıslı bolg’an mashqalalar h’a’m ju’zege kelgen jag’daydın’ 
talqılang’anlıg’ının’ o’zi u’mit oyatatug’ın unamlı awh’al ekenligine gu’man joq. 

---

36 
Ja’h’a’n finanslıq dag’darısının’ h’a’r bir ma’mleketke ta’siri, onnan 
ko’riletug’ın zıyannın’ da’rejesi h’a’m ko’lemi birinshi na’wbette usı 
ma’mlekettin’ finanslıq-ekonomikalıq h’a’m bank sistemalarının’ qanshelli turaqlı 
h’a’m isenimli ekenligine, olardın’ qorg’anıw mexanizmleri qanshelli ku’shli 
ekenligine baylanıslılıg’ın da’lillewge za’ru’rlik joq, dep oylayman. 
O’zbekstanda qabıl etilgen o’zine ta’n reforma h’a’m modernizatsiya modeli 
arqalı biz o’z aldımızg’a uzaq h’a’m dawam etetug’ın milliy ma’plerimizdi 
a’melge asırıw wazıypasın qoyar ekenbiz, en’ da’slep «shok terapiyası» dep 
atalg’an usıllardı bizge shetten turıp engiziwge qaratılg’an urınıwlardan, bazar 
ekonomikası o’zin-o’zi ta’rtipke saladı, degen ju’da’ a’piwayı h’a’m aldamshı 
ko’z-qaraslardan waz keshtik. 
Ha’kimshilik-buyrıqpazlıq sistemasınan basqarıwdın’ bazar sistemasına o’tiw 
protsesinde izbe-iz qatnastı, «Jan’a u’y qurmay turıp, eskisin buzban’» degen