O’zbekstan respublikasi joqari ha’m orta arnawli biLİm miNİstrliGİ

QOSIMShA SLAYDLAR 
 
 
 
 
 

---

3 
KİRİSİW 
O’zbekistan g’a’rezsizlik rawajlanıw jolına qa’dem qoyg’annan son’, 
ja’miyetimiz turmısında teren’ o’zgerislerdi a’melge asırıw protsessin baslap 
jiberdi. A’sirese, sotsiallıq-siyasiy turmıstın’ barlıq tarawların izbe-izlikte reforma 
qılıw h’a’m liberallastırıw, ja’miyetimizdi demokratiyalıq jan’alanıw h’a’m 
modernizatsiya qılıw strategiyaları tezlik penen rawajlanıp barmaqta. Sonday-aq 
ma’mleketimizde ku’shli puqaralıq ja’miyetin qa’liplestiriw boyınsha belgilenip 
alıng’an h’a’m izshil ta’rizde a’melge asırılıp atırg’an u’lken isler o’zinin’ a’meliy 
na’tiyjesin bermekte. 
A’lbette, «sotsiallıq bag’darlang’an bazar ekonomikasına tiykarlang’an 
h’uqıqıy demokratiyalıq ma’mleket h’a’m puqaralıq ja’miyetin qurıw jolındag’ı 
bunday joqarı jetiskenlikler h’a’m na’tiyjelerimiz ko’plegen faktorlarg’a, en’ 
da’slep, ma’mleketimiz basshısı İslam Karimov ta’repinen tuwrı belgilep berilgen 
rawajlanıwdın’ o’zine sa’ykes modeline baylanıslı».
1
Respublikamızdag’ı real 
sotsiallıq-ekonomikalıq jag’day, onın’ ekonomikalıq potentsialı h’a’m rawajlanıw 
imkaniyatları xalqımızdın’ bay tariyxıy miyrası, a’sirlik da’stu’ri h’a’m 
qa’diriyatların esapqa alıw, du’nyadag’ı rawajlang’an ma’mleketlerdin’ sotsiallıq 
jaqtan bag’darlang’an bazar ekonomikasına o’tiw boyınsha aldın’g’ı ta’jiriybesin 
u’yreniw h’a’m usı tiykarda rawajlanıwdın’ o’zbek modeli jaratılıwı 
ma’mleketimizdegi 
sotsiallıq-ekonomikalıq 
reformalardın’ 
jetiskenligin 
ta’miynlewde sheshiwshi rol oynadı. Bunı bu’gingi ku’nde du’nya ja’ma’a’tshiligi 
ta’repinen ta’n alınıp atırg’an, ekonomikamızda a’melge asırılıp atırg’an ken’ 
ko’lemli jan’alanıw h’a’m o’zgerisler, ma’mleketimizdi modernizatsiya qılıw 
jolındag’ı qa’demler de tastıyqlaydı. 
G’a’rezsiz rawajlanıw jıllarında qolg’a kiritilgen jan’a h’a’m u’lken shoqqılar 
na’tiyjesinde ma’mleketimizdin’ kelbeti pu’tkilley o’zgerip, onın’ du’nya 
ja’miyetshiligindegi ornı h’a’m abırayı asıp baratırg’an bir waqıtta 
ekonomikamızdın’ turaqlı rawajlanıwın ta’miynlewde kelesi da’wir ushın puxta 
h’a’m h’a’r ta’repleme tiykarlang’an is-ilajlar, za’ru’r wazıypa h’a’m printsipler, 
1
Қараңыз: Ўзбекистон: сиѐсий ислоҳотлар стратегияси, эришилган натижалар ва истиқболлар Т.2009.4-бет 

---

4 
tu’rli da’rejedegi ekonomikalıq-sotsiallıq bag’darlamalardın’ islep shıg’ılıwı h’a’m 
na’tiyjeli a’melge asırılıwının’ jetiskenlikler faktorı bolıp xızmet qılmaqta. 
Basıp o’tilgen jol- aldın’g’ı da’wirde erisilgen jetiskenlik h’a’m na’tiyjelerdi 
kritikalıq bah’alaw arqalı tiyisli juwmaqlar shıg’arıw, olar tiykarında sotsiallıq-
ekonomikalıq rawajlanıw bag’darlamaların ja’nede jetilistirip barıw za’ru’rli 
printsipial a’h’miyetke iye boladı.
O’zbekistanda administrativlik-buyrıqpazlıq sistemadan erkin bazar 
mu’na’sibetlerine tiykarlang’an h’uqıqıy ma’mleket, demokratiyalıq ja’miyetke 
o’tiwdin’ «o’zbek modeli»nin’ printsipleri, O’zbekistannın’ o’zine ta’n jolının’ 
xalqımız turmıs talaplarına say ekenligi, elimizde ju’rgizilip atırg’an 
reformalardın’ xalqımızdın’ ma’nawiy ko’z-qaraslarına say keletug’ınlıg’ı 
h’aqqında teren’ pikirler ortag’a qoyıladı. “Reforma – reforma ushın emes, reforma 
insan ushın, onın’ pa’rawan turmısı ushın xızmet qılıwı kerek”, - degen maqsettin’ 
barlıq tarawlarda a’melge asırılıp atırg’anlıg’ın, bazar ekonomikası tusında 
ma’nawiy, a’dep-ikramlıq qa’diriyatlardın’ bah’asının’ tu’sip ketpeytug’ınlıg’ın 
Prezidentimiz isenimli tu’rde da’liylep beredi. 
Prezident İ.Karimov atap o’tkenindey: «g’a’rezsizlik jıllarında basıp o’tken 
jolımız h’a’m toplag’an ta’jiriybemizdi qalıs bah’alaw, qolg’a kirgizgen joqarı 
jetiskenliklerimizdi analiz qılıw ma’mleketimizdi evolyutsiyalıq h’a’m basqıshpa-
basqısh rawajlandırıw boyınsha biz tan’lag’an modeldin’ durıs ekenligin h’a’m usı 
joldan barıw za’ru’rligin ko’rsetpekte».
2
O’zbekistan bu’gingi ku’nde du’nya ja’miyetshiliginin’ mu’na’sip h’a’m ten’ 
h’uqıqlı ag’zası sıpatında barlıq tarawlardın’ rawajlanıwı boyınsha o’zin 
ko’rsetpekte. Qısqa mu’ddet dawamında erisilgen jetiskenlikler h’a’m qolg’a 
kiritilgen imkaniyatlar o’z-o’zinen payda bolg’anı joq. Bunın’ tamırında uzaqtı 
ko’re biliw h’a’m xalıqparwarlıq siyasatı jatırıptı.
«Ma’mleketimizde puqaralar tınıshlıg’ın ta’miynlew h’a’m milliy kelisimge 
erisiw qısqa mu’ddetli siyasiy wazıypalar sıpatında boy tiklegen bolsa, 
2
Қараңыз: И.Каримов. Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик 
жамиятини ривожлантириш концепцияси: Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси 
ва Сенатининг қўшма мажлисидаги маъруза.2010 йил 12 ноябрь.-Тошкент: «Ўзбекистон», 2010, 8-бет. 

---

5 
insanparwarlıq demokratiyalıq h’uqıqıy ma’mleket h’a’m puqaralıq ja’miyetin 
qurıw – strategiyalıq maqset qılıp belgilendi».
3
Usı maqsetlerge erisiw ushın 
O’zbekistan Respublikası Prezidenti İslam Karimov ta’repinen jan’alanıw h’a’m 
rawajlanıwdın’ o’zine sa’ykes modeli islep shıg’ıldı, a’melge asırıla baslandı,
onda rawajlang’an ma’mleketler ta’jiriybelerine tan’lap alıw maqseti menen 
jandasıw, milliy ma’mleketshiligimizdin’ ko’p a’sirlik rawajlanıw o’zgeshelikleri 
h’a’mde o’zine sa’ykesliklerdi esapqa alıw ko’zde tutıldı. 
G’a’rezsizliktin’ da’slepki ku’nlerinen baslap, ma’mlekettin’ reformalıq 
siyasatı puqaralardın’ o’z h’uqıq h’a’m erkinliklerin qorg’ay alıwları, jınısı, rasası, 
milleti, tili, dini, sotsiallıq kelip shıg’ıwı, isenimi, ja’miyettegi awh’alına 
qaramastan nızam aldında h’a’mme ten’ligin ko’rsetiwi, ma’mleketti basqarıwda 
qatnasıwları, o’z pikirin erkin sa’wlelendire alıwları ushın sharayatlar jaratıw 
islerine qaratıldı. Sol sebepli ma’mlekette demokratiya ushın siyasiy tiykar 
jaratılıp baslandı – h’a’kimiyat wazıypalarının’ bo’listiriliwi printsipi 
qa’liplestirildi, nızam u’stinligi ornatıldı, qabıl qılınajaq nızamlardı ulıwmaxalıqlıq 
dodalanıwınan o’tkiziw ta’jiriybeleri a’melge asırıldı, ko’p partiyalılıq, jan’asha 
demokratiyalıq saylaw sisteması qa’liplestirildi. 
Ja’miyetti rawajlandırıw strategiyasında parlamentarizmdi rawajlandırıw 
za’ru’rli orın tuta basladı. Ja’miyette demokratiyanı tu’pten rawajlandırıw ushın 
h’a’zirgi zaman ja’h’an standartları talaplarına juwap bere alatug’ın, na’tiyjeli 
islewge jetkilikli bolg’an parlamentti qa’liplestiriw za’ru’rligin ma’mleket basshısı 
teren’ an’lap jetti. Da’slep bir palatalı parlament – Oliy Majlis sho’lkemlestirilgen 
bolsa, keyinshelik ma’mleket basqarıwı tarawı modernizatsiyalasıwının’ logikalıq 
dawamı bolıp, Nızamshılıq palatası (to’mengi palata) h’a’m Senat (joqarı 
palata)dan quralg’an eki palatalı parlament du’zildi. 
Parlament reformaları siyasiy modernizatsiyalawdın’ jan’a basqıshı boldı. 
Oliy Majlistin’ eki palatası da’slepki qospa ma’jilisinde O’zbekistan Respublikası 
Prezidenti İ.Karimov ta’repinen ja’miyetti demokratiyalastırıw h’a’m jan’alaw, 
ma’mleketti reforma qılıw h’a’m modernizatsiyalaw boyınsha bunnan keyingi 
3
Қараңыз: Ўзбекистон: сиѐсий ислоҳотлар стратегияси, эришилган натижалар ва истиқболлар Т.2009.10-бет 

---

6 
u’stin wazıypalar belgilep berildi. Usı ma’selelerdin’ tiykarg’ı ma’nis-mazmunı 
“ku’shli ma’mleketten – ku’shli puqaralıq ja’miyetine” degen so’zlerde o’z 
sa’wleleniwin taptı h’a’mde ma’mleketti modernizatsiya qılıwdın’ tan’lang’an 
modeli tiykar bolıp xızmet qıldı.