Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім беру уәзірлігі

«Ақ терек-көк терек» 
ойыны.

---

102 
Ғасырлар асып бiзге жеткен мақал-мәтелдер де, ертегілер де, жыр-дас-
тандар да бiрлiктi, ынтымақты, көпшіліктің құдіретті күш екенiн, көптен жау 
да қашып құтыла алмайтынын насихаттап келеді.
Міне, осы айтылғандардан көрініп тұр әрбір адам өмір сүру үшін белгілі 
бір адамдармен және адамдар тобымен қарым-қатынасты қажет eтeді.
Адамдарды белгілі бiр мақсатты іс-әрекет негізінде біріктірудің ұйым-дық 
формасы 
коллектив 
деп аталады.
Коллектив латын сөзі болып 
(colleсtivus) 
жинақтау деген мағынаны бе-
реді. 
Коллектив проблемасын бірнеше қоғамдық ғылымдар зерттейдi. Ал пе-
дагогика ғылымы оқушылар коллективін ұйымдастыруды, тәрбиелеуді, кол-
лективтің тәрбиелік ықпалын зерттейдi.
Баланың дамуы колективке, коллективтегі қарым-қатынасқа, даму дәре-
жесіне байланысты болады деген пікірді біздің эрамызға дейін өмір сүрген 
батыс фиолосфтары да, орта ғасырлық энцеклопедист ғалымдар да айтқан. 
Мысалы, Абу Али ибн Сино баланың жан-жақты жетілуіне игі ықпал ететін 
коллективті түрде оқытудың мәнін ашып берді. 
Әйтседе, коллектив теориясы туралы ғылыми еңбектер XX ғасырдың 20- 
жылдарынан бастап кең түрде жарық көре бастады. 
А.В.Луначарский, Н.К.Крупская, А.С.Макаренко, С.Т.Шацкий сияқты 
көрнекті педагогтар мен қоғам қайраткерлері оқу-тәрбие процесінде оқушы-
ларда коллективизм сезімін тәрбиелеуді насихаттады. А.С.Макаренко бала-
ларды коллективте тәрбиелеу теориясының неізін жасай отырып, жас өспі-
рімдерді жастайынан бірдесіп ынтымақта өмір сүруге, еңбек етуге үйрету ке-
рек деп есептейді. Оның пікірінше, коллектив адамдардың жай ғана жиынты-
ғы емес, ол жалпы мақсатқа жетуді алға міндет етіп қойған, қоғамға пайда 
тигізуге әрекет етушілер тобы.
XX ғасырдың соңғы он жылында А.В.Мудрик, Л.И.Новикова, Л.Ю.Гор-
дин, Т.А.Куракин сияқты орыс педагогтары тәрбие коллективін ұйымдасты-
рудың тиімді жолдарын, методтарын анықтауға, коллективтік қызметті да-

---

103 
мытудың методтарын істеп шығуға, коллективтің тәрбиелеу функциясын да-
мытуға арнаған ғылыми еңбектерімен балалар коллективінің тәрбиелік ролін 
жан-жақты ашып берді. 
И.Ф.Козловтың анықтауынша,