|
|
bet | 27/31 | Sana | 11.07.2022 | Hajmi | 5,03 Mb. | | #775703 |
| Bog'liq БМИ Хожаниязова
Методнинг мақсади: Ушбу интерфаол усул талабаларни берилган мавзуга нисбатан таҳлилий ёндашув, айрим қисмлар негизида мавзунинг умумий моҳиятини ўзлаштириш малакаларини ҳосил қилишга йўналтирилган [13].
ГЛОССАРИЙ
Ахборот хавфсизлиги. Маълумотларни йуқотиш ва ўзгартиришга йўналтирилган табиий ёки сунъий хоссали тасодифий ва қасддан таъсирлардан ҳар қандай ташувчиларда ахборотнинг ҳимояланганлиги.
Ахборотларни ҳимоялаш. Бошқариш ва ишлаб чиқариш фаолиятининг ахборот хавфсизлигини таъминловчи ва ташкилот ахборот захираларининг яхлитлилиги, ишончлилиги, фойдаланиш осонлиги ва махфийлигини таъминловчи қатьий тартибланган динамик технологик жараён.
Тутиб қолиш (перехват). Ресурсдан рухсат берилмаган фойдаланишга йул очилиши ва ахборотнинг махфийлиги (конфиденциаллиги) бузилиши.
Асимметрик шифр (asymmetric cipher) - асимметрик криптотизим шифри.
Ҳужум (attack) – информацион жараённинг нормал ўтишига ёвуз ниятли шахс томонидан ҳалақит қилиш.
Аутентификация (authentication) – информацион ҳамкорликнинг субъектлари ва маълумотлари ҳақиқийлигини текшириш процедураси.
Бир томонлама функция (one-way function) – тўғри йўналишда асон, шу пайтда функцияни ўзини қиймати маълум бўлганда ўнинг аргументини аниқлашни ҳисоблаш мумкин эмас.
Дешифрлаш (deciphering) – шифрланган маълумотларни очиб очиқ маълумотларни олиш.
Шифрлаш (encryption, enciphering)- очиқ маълумотларни шифрланган маълумотга айлантириш жараёни.
Ёвуз ниятли шахс (intruder) – нормал информацион жараёнга тескари таъсир кўрсатувчи субъект.
Криптографик калит (cryptographic key) – криптографик алгоритмнинг параметрлари тўпламининг аниқ махфий қиймати.
Криптоанализ (cryptanalysis)- криптографик алгоритмларни бузиш усулларини излаш ва тадқиқ қилиш билан шуғулланувчи фан соҳаси.
Криптоаналитик (cryptanalyst) – криптоанализни амалга оширувчи шахс.
Криптограф (cryptographer)- Криптография соҳасидаги мутахассис.
Криптографик ҳимоя (cryptographic protection)- Защита информационных процессов от целенаправленных попыток отклонить их от нормальных условий протекания, базирующаяся на криптографических преобразованиях данных.
Криптографик алгоритм (cryptographic algorithm)- маълумотларни махфий кўринишга келтиришга мўлжалланган алгоритм.
Криптография (cryptography)- мақсади криптографик ифодалашлар ва алгоритмларни яратиш ва ўрганиш бўлган билим соҳаси.
Криптология (cryptology)- криптография ва криптоанализни ўрганадиган илм.
Криптотизим (cryptosystem)- информацион жараённи ҳимоялаш масаласини ечиш учун ягона технологик занжирда ечишга мўлжалланган криптографик алгоритмлар тўплами.
Криптотурғунлик (cryptographic strength) - криптографик алгоритмнинг криптоанализга турғунлиги.
Очиқ калит (public key) – асимметрик криптографик тизимнинг криптографик ифодалашларни бажариш учун зарур ва етарли параметрининг яширин эмас тўплами.
Очиқ матн (plain text)- Шифрланмаган маълумотлар массиви.
Криптографик протокол (cryptographic protocol) – информацион жараёнларда криптографик ифодалар ва алгоритмларни фойдаланишни тартибга соладиган қоидалар тўплами.
Дешифрлаш (decryption, deciphering) – шифрланган маълумотларни очиқ маълумотларга айлантириш жараёни.
Махфий калит (secret key)- асимметрик криптотизим алгоритмларидан бирининг махфий параметрлари тўплами.
"Замонавий" криптография – криптографиянинг асимметрик криптотизимларни ўрганувчи ва ишлаб чиқувчи бўлими.
Анъанавий криптография (traditional or conventional cryptography) - криптографиянинг симметрик криптотизимларни ўрганувчи ва ишлаб чиқувчи бўлими.
Хэш-функция (hash-function) – маълумотлар массивини хэшлашни амалга оширувчи функция.
Шифр (cipher, cypher) – очиқ маълумотлар тўламини шифрланган маълумотларга ва тескари ифодалайдиган криптографик ифодалар мажмуаси.
Биткоин (Bitcoin) —криптографик алгоритмларда тузилган бир рангли рақамли пул тизими. Бу тизимда ҳисоб бирлиги биткоин (bitcoin) деб номланади . Биринчи оммавий криптовалюта.
Do'stlaringiz bilan baham: |
|
|