|
1.3. Cимметрик криптотизимлар мавзусини ўргатишда фойдаланиладиган педагогик технологиялар таҳлили 32
1.Мисол 58
АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ 91
КИРИШ
Мавзунинг долзарблиги
Ҳозирги кунда Ўзбекистон Республикасида давлат миқёсида ахборот хавфсизлигини таъминлаш муаммолари ва масалаларига алоҳида эътибор қаратилмоқда.
Бунинг исботи сифатида Ўзбекистон Республикаси қонунлари, Ўзбекистон Республикаси Президенти қарорлари ва фармонлари, Ҳукумат қарорлари, вазирликлар ва ташкилотларнинг ахборот технологиялари соҳасида ҳар хил аспектларни тартиблаштиришга боғлиқ маъмурий ҳужжатларини келтириш мумкин.
Ахборот хавфсизлигини таъминлаш муҳитларини тўртта гуруҳга ажратиш мумкин [III.5]:
Ташкилий восита (ташкилот рабарияти томонидан қабул қилинган умумий характердаги ҳаракат, ва шахслар билан боғлиқ конкрет хавфсизлик чоралари);
Қонуний воситалар (стандартлар, қонунлар, норматив актлар ва ҳоказо);
Дастурий-аппарат воситалар (идентификация ва аутентификация тизимлари; дискли маълумотларни шифрлаш тизими; электрон маълумотларни ва ҳ. аутентификациялаш тизими);
Криптографик воситалар (электрон рақамли имзо, шифрлаш, аутентификация ва ҳ.).
Криптографияни фойдаланмасдан бугунда махфийлик ва яхлитлик, аутентификация ва идентификация билан боғлиқ ахборот хавфсизлигини таъминлаш бўйича масалаларни ечиш маъносиз. Ҳозирги замон криптографиясининг туб мохияти клласик дунё крипто алгоритмларига асосланади. Агар 1990 йилларда криптография давлат алоқа тизими хавфсизлигини таъминлаган бўлса, ҳозирги вақтда криптографик усулларни фойдаланиш компьютер тармоғининг ривожланиши ва ҳар хил соҳаларда: финанс, банк, савдо ва ҳ. электрон маълумот алмашиш хизматининг йўлга қўйилиши сабабли кенг тарқалди.
Ҳозирги вақтда давлат бошқарув органларида электрон ҳужжат айланиши тизимида электрон рақамли имзони жорий қилиш бўйича анчайин ишлар олиб борилмоқда. Ўзбекистон Республикасида давлат бошқарув тизимида электрон имзони жорий қилиш масалаларини ечишда тезкорлик ва самарадорликни орттиришга, давлат бошқаруви органлари фаолияти самарадорлигига ва Ўзбекистон Республикасини дунё ахборот жамиятига киришига имконият беради.
Электрон рақамли имзо оддий имзонинг электрон аналоги бўлиб, хабарни имзоловчи манбанинг ҳақиқийлигини ўрнатишга имконият беради. Лекин электрон рақамли имзо имкониятлари кенгроқ. Бизга маълум, масалан кўп варақли ҳужжатни тасдиқлашда ҳар бир бетга ёзишга тўғри келади. Электрон имзони фойдаланиш чексиз ҳажмдаги ҳужжатларни қалбакилаштиришдан ҳимоялашга кафолат беради ва хабарнинг яхлитлигини назорат қилишга имконият беради.
Охирги йилларда Ўзбекистонда криптология соҳасида фундаменталь ва амалий илмий тадқиқотлар юритилмоқда. Шуни айтиб ўтиш жоиз, АКТларни бошқа давлатларга экспорт қилишда ахборотларни ҳимоялаш тизимида уларнинг миллий стандартларига нисбатан паст криптографик мустаҳкамликка эга дастурий таъминот фойдаланилади. Миллий стандартлар экспортга мўлжалланган дастурий маҳсулотларда фойдаланилмайди. Ушбу муносабат туфайли ҳозирги вақтда Ўзбекистон Республикаси учун электрон рақамли имзо, маълумотларни шифрлаш дастури ва алгоритмларини ишлаб чиқиш, синаш, жорий қилиш ва ривожлантириш ўта долзарб масала бўлиб ҳисобланади.
Ҳозирги пайтда ахборот хавфсизлигини таъминлашда самарали усул-криптографик усуллар. Криптография соҳасини ривожлантиришда давлатимиз томонидан катта эътибор қаратилмоқда. Республикамизда ахборотларни криптографик ҳимоялаш соҳасида бир қатор давлат стандартлари ва меъёрий ҳужжатлар ишлаб чиқилган.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2007 йил 3 апрелда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикасида ахборотларнинг криптографик ҳимояланишини ташкил қилиш чора-тадбирлари ҳақида”ги ПҚ-614-сон қарорида белгиланган асосий вазифалардан бири бу ахборотларни криптографик ҳимояланиш соҳасида юқори малакали кадрларни тайёрлаш. Бунинг учун криптография соҳасида талабалар, тадқиқотчилар ва илмий ходимлар учун мўлжалланган ўқув ва услубий қўлланмалар, дарсликлар, электрон ўқув-услубий мажмуаларининг ва электрон ўқув курсларининг янги авлодини яратиш катта аҳамият касб этади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
