O’zbekistonning madaniyati va san’ati tarixi

Uchinchi davr – eramizgacha IV asr oxiri – eramizning IV asri qadimgi 
va antik davrlar san’ati va davlatchiliga tarixi. 
Bu O‘rta Osiyo viloyatlarining hokimlik sifatida Ahmoniylar davlati va 
Aleksandr 
Makedonskiy 
saltanati 
tarkibiga 
kirish 
doirasida 
mahalliy 
davlatchilikning shakllanish vaqti. Bir vaqtning o‘zida mahalliy davlatchilik 
uyg‘onishi jarayoni sodir bo‘ladi (Xorazm, Farg‘ona, Sug‘d, Qang‘yuy). Bu davr 
madaniyati va san’ati unga zamondosh bo‘lgan «Eron-ahmoniy va sak-skif san’ati 
(Amudaryo xazinasi) bilan aloqada rivojlanadi». Yunon-Baqtriya va Xorazm antik 
san’ati rivoji mahalliy an’analariga tayanadi (Baqtriya, Xorazm) va unga mahalliy 
san’at bilan qorishib ketgan sharqiy ellinizm ta’siri sezilarli bo‘lgan. Mahalliy 
davlatchilikning asosiy belgilari bo‘lmish rivojlangan tanga tizimi, shaharsozlik va 
hunarmandchilik bilan birga Sug‘d va Xorazm mahalliy yozuvining paydo bo‘lishi 
uni yanada mustahkamladi va rivojlantirdi. Umuman, bu yaxlitlik tarixiy davr 
uchun Old Sharq, Hindiston va Uzoq Sharq mamlakatlari madaniyati an’analari 
bilan hamkorlikda san’atning jadal rivojlanishiga xosdir. 
O‘zbekiston madaniyati va san’atida qadimgi va antik davrlar turli diniy, 
madaniy va badiiy an’analarning o‘zaro xamkorlik o‘zga madaniy an’analarni 
idrok etishdagi umumiy tolerantlik bilan ifoda etilgan. Bu ayniqsa o‘sha davr 

---

7 
ma’naviyatining davlat tuzilishi xususiyatini izoxlaydi. Bu davrda madaniyati va 
san’atning mafkuraviy va ma’naviy-estetik funksiyasi birinchi marta oldingi 
jabhaga chiqdi, san’at esa davlatchilik va kuchli markazlashgan hokimiyat 
g‘oyalarini ifodalovchisi darajasiga ko‘tarildi. Bu ayniqsa O‘zbekiston janubidagi 
antik haykaltaroshlikda namoyon bo‘ldi. 
To‘rtinchi davr – V-VIII asr. Ilk o‘rta asr davlatchiligi davri