O’zbekistonning madaniyati va san’ati tarixi

madaniyati va san’ati 
Bu ilk o‘rta-asr davlatlari va hokimliklari: Sug‘d, Xorazm, Tohariston, 
Farg‘ona va bu vaqtda yuzaga kelgan Turk xoqonliga davridaga O‘zbekiston 
san’ati va madaniyatidir. San’at va hunarmandchilikda birinchi marta sug‘d va turk 
san’ati tamoyillarining uyg‘unlanish jarayoni etakchilik qila boshlaydi. Ilk o‘rta asr 
– san’atning tasviriy shakllari taraqqiy etgan davr (devoriy rangtasvir, 
haykaltaroshlik va badiiy hunarmandchilik) barcha mintaqalardagi (Sug‘d; 
Tohariston, Farg‘ona, Xorazm) san’atining mashhur maktablari shakllanishi bilan 
izohlangan. Tashqi an’analar va ta’sirlarga nisbatan ijtimoiy va davlat tolerantligi 
avvalgiday qolavergan. O‘ziga xos turk-sug‘d badiiy mushtaraklik yuzaga keladi, u 
ushbu xalqlarning faollashib borayotgan ijtimoiy-iqtisodiy, savdo va siyosiy 
aloqalarini aks ettiradi. O‘z navbatida madaniyat va san’at ijtimoiy hayot 
tuzilmasining benuqson shakli sifatidagi oliy davlat hokimiyatini sharaflash 
vazifalariga xizmat qiladi, bu zimdan mintaqada markazlashgan davlat 
hokimiyatiga shakllashuv moyilligini aks ettiradi. 
Beshinchi davr – IX-XII asr Mug‘ullar bosqinigacha Movarounnahr 
davlatlari madaniyati va san’ati 
Movarounnahrda yirik sulolaviy davlat tuzilmalari – Somoniylar, 
Qoraxoniylar davlatlari yuzaga keladi, savdo-hunarmandchilik shaharlari juda tez 
rivojlanadi. Bu davr O‘rta Osiyo, ya’ni Ikki daryo oralig‘ida islomning paydo 
bo‘lishi va yoyilish va mintaqa davlat tuzilmalari siyosiy-iqtisodiy, diniy va 
madaniy hamjihatlikning doirasiga kirib kelish davri hisoblanadi. U savdo-
hunarmandchilik shaharlari infratuzilmasining jadal takomillashishi, shaharsozlik 

---

8 
va me’morchilik faoliyati kuchayib, mahalliy san’at va hunarmandchilik 
maktablari shakllanishi bilan xarakterlanadi. 
Mintaqaga VII – VIII