O'zbekistonda sement sanqati

Kislotaga chidamli sement.

Kislotaga chidamli sement, kremli ftorli natriy (Na₂SiF₆) va kvars qumni birgalik juda maydalab tuyib olinadi. Sementni qotirish uchun suv emas, balki eruvchan shisha ishlatiladi.

Kislotaga chidamli sement kvarsli, marshalitli, diabazli, andezitli turlarga bo`linadi. Kislotaga chidamli sementdan beton tayyorlashda 8- jadvalda berilgan ko`rsatkichlardan foydalanish mumkin.
8- jadval.

Kislotaga chidamli sementlar tarkibi.

Kukun to`ldirgichning turlari	Sement miqdori, %		Bog`lovchi suyuq shisha
	kukun to`ldirgich	kremniy ftorli	modul	solishtirma og`irlik, kg/m^2	miqdori, % (kukun to`ldirgichga nisbatan)
Diabazli	95	5	2,25	1500	34
Kvarsli	96	4	3,5	1300	33
Marshalitli	94	6	2,6	1450	36
Artik tufi	96	4	2,8	1380	35

Eruvchan shisha-natriy silikat (Na₂O • nSiO₂) yoki kaliy silikat (K₂O • SiO₂) dan tashkil topgan, havoda qotadigan bog`lovchi eruvchan shisha maxsus xumdonlarda sodaaralashgan toza kvars qumni natriy sulfat yoki potash (K₂CO₃) bilan qorishtirib, 1300-1400^oC haroratda pishirib olinadi.

Yuqori haroratda erigan moddalar o`zaro quyidagicha reaksiyaga kirishadi: Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> + nSiO<sub>2</sub>  Na<sub>2</sub>O • nSiO<sub>2</sub> = CO<sub>2</sub> ;
K<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> + nSiO<sub>2</sub>  K<sub>2</sub>O • nSiO<sub>2</sub> = CO.
Kislota chidamli sementlar qotishmalar, zamaskalar, tayyorlashda, kimyoviy uskunalarni qoplashda, devor, pollarni bo`yashda, kislotaga chidamli g`ishtlarni terishda va beton tayyorlashda keng qo`llaniladi.
ADABIYOTLAR

1.A.A. Paщenko, V.P. Serbin, E.A. Starcheskaya. Vyajuщie materialы. Kiev, Vыsshaya shkola, 1985.

2. 
   Yu.M. Butt, M.M. Sыchev, V.V. Timashev. Ximicheskaya texnologiya vyajuщix materialov. K., Vыsshaya shkola, 1980.
   
3. 
   X.Teylor. Ximiya цementa. M., Mir, 1996.
   
4. 
   A. V. Voljenskiy. Mineralьnыx vyajuщie veщestva. M., Stroyizdat, 1986,
   
5. 
   E. Qosimov, T. Otaqo`ziyev. Mineral bog`lovchilar va ulardan tayyorlanadigan buyumlar. T., O`qituvchi, 1984.
   
6. 
   T.A. Otaqo`ziyev, E.T. Otaqo`ziyev. Boglovchi moddalarning kimyoviy texnologiyasi. Cho`lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi. Toshkent. 2005.
   

MUNDARIJA bet.

1. 
   Mavzu: Kirish. O'zbekistonda sement sanoati 3
   
2. 
   Mavzu: Gips texnologiaysi 10
   
3. 
   Mavzu: Fosfogipsning fizik- kimyoviy xossalari, undan qurilish
   

materiallari sanoatida foydalanish imkoniaytlari 15

4. 
   Mavzu: Ohak texnologiyasi 23
   
5. 
   Mavzu: Gidravlik bog`lovchi moddalar. 28
   
6. 
   Mavzu: Portlandsement 33
   
7. 
   Mavzu: Portlandsement texnologiaysi 46
   
8. 
   Mavzu: Portlandsementning qotish xossalari va ishlatilishi 48
   
9. 
   Mavzu: Portlantsementning mustahkamligi 56
   
10. 
    Mavzu: Maxsus portlantsementlar 63