O’zbekiston xalqaro islom akademiyasi “Islom iqtisodiyoti va xalqaro munosabatlar” fakulteti

2.3-rasm. Rossiya tomonidan Qozog‘istonga 2005-2017-yillarda kiritilgan investitsiyalar hajmi, mlrd AQSh dollarida³⁵

Qozog'istonga Rossiyaning bir necha yirik kompaniyalari o‘z investitsiyalarini yo‘naltirib kelishadi: "Lukoyl" OAJ MK, "Gazprom" OAJ, "INTER RAO" OAJ, "Rusal". Qozog’istonda "Rosatom" davlat korporatsiyasi, "Rosneft" OAJ, "VTB Bank", "Mechel" OAJ "Severstal" va boshqalar faol investitsion faoliyatni amalga oshiradi. Qozog'istonda to'plangan Rossiya investitsiyalarining umumiy hajmi 7 milliard AQSh dollaridan oshadi. Qozog'istonda Rossiya kapitali ishtirokida 3000 ga yaqin korxona mavjud³⁶.

2013-yilda Xitoy davlati tarafidan boshlangan “Bir makon – bir yo‘l” global strategik tashabbusidan ancha ilgari Pokiston Xitoy investitsiyalarining asosiy yo‘nalishlaridan biri bo‘lib kelgan. Misol uchun, 2010-yilda Xitoy Xalq Respublikasi bosh kengashi rahbari Ven Chzyabaoning Pokistonga uyushtirgan davlat tashrifi doirasida infratuzilmani rivojlantirishni ko‘zlagan 30 mlrd AQSh dollaridan ortiq loyihalar to‘plami imzolangan va ularning barchasi investitsion shartnomalar hisoblanadi. Si Szinpinning ishlab chiqqan strategiyasi va uning 2015-yil aprel oyida Pokistonga qilgan davlat tashrifi doirasida imzolangan 46 mlrd AQSh dollari qiymatidagi investitsion shartnomalar, shubhasiz, Xitoy-Pokiston hamkorligini kengaytirdi va yangi bosqichga olib chiqdi. Ayni shu davrga kelib, “Xitoy-Pokiston iqtisodiy koridori” (XPIK)ni qurish va uning mexanizmini ishlab chiqish bo‘yicha qo‘shma kelishuv imzolandi hamda Pekin va Islomobodda XPIKning vakillik ofislari ochildi.Shu kabi harakatlar, “Bir makon – bir yo‘l” tashabbusini asosiy amalga oshiruvchi tayanch davlat - Pokiston bilan Xitoy hamkorligini yanada mustahkamladi.

2016-yil oktabr-noyabr oylarida Gvadar Xitoyning tijorat portiga kemalar o‘rnatish va shu yo'l orqali Xitoydan tovarlar etkazib berish boshlangan. Loyihaning boshlang'ich davri bilan taqqoslaganda, qurilayotgan infratuzilma ob'ektlarining soni ortdi. 2017-yilning iyuniga qadar Xitoy XPIK zonasida 51 ta loyihani amalga oshirdi, ulardan 19 tasi muvaffaqiyatli yakunlandi. Pokiston tomonining ma’lumotlariga ko'ra, jami investitsiyalarning hajmi 46 milliard AQSh dollariga yetgan. Bu investitsiyalar bo'yicha yangi obyektlarni ishga tushirish orqali amaldagi statistika ko'rsatkichlarini oshirish kutilmoqda.

XPIK transport yo'nalishi nafaqat Xitoy va Pokiston, balki Hindiston uchun ham manfaatli hisoblanadi. Shu bois, Xitoyda o'tkazilgan “Bir makon – bir yo'l” tashabbusining taqdimotida Hindiston tomoni ham ishtirok etgan edi³⁷.

Xitoy XPIK transport yo'llaridan tashqarida 200 ta Pokiston obyektlarining investoriga aylandi. Masalan, Karachi hududida joylashgan Hualong atom elektr stantsiyasiga qilingan investitsiyalar 6,5 milliard AQSh dollariga teng bo'lib, Pokiston partiyasining investitsion loyihalardagi investitsiyalari odatda jami investitsiyalarning 17 foizini tashkil qiladi. Eng yirik investitsiyalar (umumiy investitsiyaning rejalashtirilgan 70%i) iqtisodiy rivojlantirishga qaratilgan bo‘lib, bu loyiha uchun asos bo'lgan transport komponenti hisoblanadi. Bundan tashqari, mintaqaviy koridor va Pokistonda energetika kompleksini yaratish ham diqqatga sazovordir. Bu orqali ShHTga a’zo davlat hisoblanuvchi Pokistonning rivojlanishi ta’minlanadi. Shunday qilib, gidrotexnika o'simliklar, issiqlik ko'mir elektr stantsiyalari, quyosh energiyasini qayta ishlash, rivojlangan grid tizimini yaratish, issiqlik yetkazib berish va boshqalar uchun 37 milliard AQSh dollarigacha bo‘lgan mablag‘ yo‘naltirilishi kutilmoqda³⁸.