“O‘zbekiston temir yo‘llari” datk

1.4. Sinaladigan namuna
Namuna kam uglerodli po‘latdan tayyorlanadi (1.3-rasm).

1.3-rasm


1.5. Tajribaning qo‘yilishi va sinov jadvali
Tajribani boshlashdan avval silindrik namuna sirtiga kertiklar qilib, uning uzunligi l₀ va diametri d₀ o‘lchanadi (1.3-rasm). So‘ngra namunani mashina qisqichlariga mahkamlab, absolyut uzayishini o‘lchash uchun qo‘shaloq tenzometrlar o‘rnatiladi. Cho‘zuvchi kuch hosil qiladigan nasosni elektromotor yordamida ishga solib, uning miqdorini asta-sekin proporsionallik chegarasigacha oshirib boriladi.
Kuch 500, 1000, 1500, 2000, 2500 va 3000 kg ga teng bo‘lgan holatlarda chap va o‘ng tenzometrlar yordamida sanoqlarni olib 1.1-jadvalining 3 va 4-ustunlariga yoziladi. So‘ngra mashinani to‘xtatib, namuna yukdan bo‘shatiladi va sinov jadvalidagi hisoblashlarga o‘tiladi. 5-ustunga T₁ va T₂ sanoqlarning o‘rtacha arifmetik qiymatlarini hisoblab yoziladi: .
1.1- jadval

Namunani cho‘zuvchi yuk (kg) P	Yuk bosqichi (kg) DP	Tenzometrlardan olingan sanoqlar			Tenzometrdan olingan sanoqlar orttirmasi DT (mm)
		Chap T1	O‘ng T2
1	2	3	4	5	6
500		0	0	0
	500				3,05
1000		3,0	3,1	3,05
	500				3,05
1500		6,0	6,2	6,1
	500				3,05
2000		9,0	9,3	9,15

Bu qiymatlar namunaning tenzometr bazasiga teng bo‘lgan qismidagi tolalarning qo‘yilgan yuklardan hosil bo‘lgan absolyut uzayishining K marta kattalashtirilgan miqdorini ko‘rsatadi. Jadvalning 6-ustuniga 5-ustundagi uzayishlarning orttirmasi hisoblanib yoziladi. Bularning o‘rtacha qiymatini (DT_o‘rt) tenzometrning kattalashtirish koeffitsiyentiga bo‘lsak, yuk bosqichiga (500 kg) mos kelgan absolyut uzayish olinadi:

.