«O’zbekiston temir yo’llari» datk

Manyovrlar vaqtida lokomotivlar ishini alohida xususiyatlari.
Magistral elektrovozlar va teplovozlar manyovr ishlari uchun kamdan-kam 
qo’llaniladi. Ko’pincha bu terma poyezdlar bilan ishlashda zarur bo’ladi. 
Stansiyada manyovr lokomotivi bo’lmaganda vagonlarni bir qismi ajratib 
olinadi va ular yuk ortish yoki tushirishga qo’yiladi. Bu holda lokomotivni 
boshqarish harakat boshidagi birinchi kabinadan amalga oshiriladi. 
Stansiyada asosiy ishlarni maxsus manyovr lokomotivlari bajaradi. 
Manyovrlarni o’tkazish tartibi “Temir yo’llarda manyovr ishlari va 
poyezdlar harakati qo’llanmasi”, stansiyani texnik-buyruqli dalolatnomasi 
hamda mahalliy yo’riqnomalar asosida amalga oshiriladi. Ishni 
boshlashdan oldin manyovr raxbari lokomotiv brigadasini manyovrlar 
rejasi va uni bajarish tartibi bilan tanishtiradi. Manyovrlarni o’tkazish 
to’g’risidagi signalni qabul qilgach, mashinist hushtak bilan uni takrorlaydi 
(yoki boshqa tovushli signal bilan) va lokomotivni harakatga keltiradi. 
Katta og’irlikdagi sostavni joyidan qo’zg’atish ham xuddi poyezdni 
magistral lokomotiv yordamida joyidan qo’zg’atish kabi, yani g’ildiraklar 
ostiga qum uzatish orqali amalga oshiriladi. 
Manyovr ishlarini bajarish vaqtida mashinist va uning yordamchisi 
yo’llar bo’shligi, poyezdlar harakati, qo’shni yo’llardagi lokomotivlar 
harakatini diqqat bilan kuzatib borishadi. O’z vaqtida harakatlanish 
to’g’risidagi signallar va buyruqlarni bajarib, manyovrlarni o’tkazish 
xavfsizligini va harakatchan sostav butunligini ta’minlaydilar. Pereyezdlar 
(avtomobil yo’li bilan temir yo’l kesishuvi), ko’priklar, odamlar to’planib 
turgan joylar, yaqin masofada turgan yo’lovchi poyezd yonidan o’tishda 
sergaklik yuqori darajada bo’lishi kerak. 
Odamlari bo’lgan vagonlar bilan manyovr bajarilganda mashinist 
yuqori darajadagi bir tekis harakatlanishni (turtkilarsiz va to’satdan 
to’xtashsiz) ta’minlashi zarur. Barcha manyovr harakatlari “Temir yo’llarni 
texnik ekspluatatsiya qilish qoidalari”da ko’rsatilgan tezlikda amalga 
oshiriladi. Manyovr ishining alohida xususiyatidan biri harakat yo’nalishini 
tez-tez o’zgarishidir. Buning natijasida teplovozni boshqarishda orqaga 

---

64 
qarab harakatlanishni to’liq tarzda to’xtatilgandan keyin amalga oshirish 
zarur. Vaqtidan oldin harakatlanish kontrtokni keltirib chiqarishi mumkin. 
Ko’p yo’llarda qabul qilingan manyovr teplovozini bitta odam 
boshqarishi, mashinistdan yuqori sifatli ishlashni va tuzuvchi brigada bilan 
o’zaro tushunishlikni talab etadi. Teplovozni har tomondan boshqarish 
qulay bo’lishi zarur. Bu tizimdagi manyovr ishlarini barcha xususiyatlari 
mahalliy Qo’llanmada belgilab qo’yilgan.