O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

va 
harbiy vazir 
taklifi bilan qabul qilgan farmoni 
bo'yicha 
«front ortidagi xizmatlar uchun Turkiston, Sibir va Kavkazdan 
19 yoshdan 43 yoshgacha bo'igan erkaklar safarbarligi»
 boshlandi.
24.2. TURKISTONDA 1916-YILGI QO‘ZG‘OLONNING
BOSHLANISHI
Oo'za'olonning bosh Ian ish sabablari.
Imperator Nikolay II front or­
tidagi xizmatlar uchun aholining mardikorlikka olinishi to‘g‘risidagi far- 
moniga muvofiq, Turkiston o'lkasining 
Sirdaryo viloyatidan 87 ming, 
Samarqanddan 38 ming, Farg'onadan 50 ming kishirii
mardikorlikka 
yuborish belgilandi. Belgilangan miqdorlar viloyatlar bo'yicha aho­
li o'rtasida taqsimlandi. Farg'ona viloyatida belgilangan mardikorlarni 
to'plash uchun viloyatdagi xonadonlarning har 
beshtasidan bir kishini
olishga to‘g‘rl kelgan.
Xalq bundan qattiq norozi bo'ldi. Turkiston erkaklarining o‘z oilasini 
tashlab ketishi ularni ochlikka mahkum etdi. Ayniqsa, qishloq aholisi- 
ning safarbar qillnishi qishloq xo'jaligini inqirozga olib keldi. Mardikor­
likka boradiganlarning ro'yxatini tuzishda Turkiston mahallly ma’muriyat 
vakillari adolatslzliklarga yo‘l qo'ydilar. Hatto oilada bir nechta erkak 
bo'lishiga qaramasdan, badavlat xonadon vakillari pora berib ro'yxatga 
yozilmasdi. Lekin kambag'al ollalardan, garchl bitta erkak bo'lsa ham, 
ro'yxatga kiritilardl. Bunday nohaqliklar keng xalq ommasi noroziligi- 
ning kuchayishiga sabab bo'ldi. Mahalliy aholi o'rtasida mardikorlikka 
olishga qa/shl keng ommaviy chiqishlar boshlanib ketdi. 
1916-yili 
mar­
dikorlikka olinadiganlar ro'yxatini tuzadigan mahalliy boshqaruv vakillari