qilish, erkin rivojlanishi uchun sharoit yaratilayotganligi xususida so‘z
yuritar ekanmiz, ushbu tadbirlar respublikada
yashaydigan barcha millat
vakillariga ham to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqadorligini doimo yodda tutamiz.
Chunki, I. A. Karimovning so‘zlari bilan aytganda: “O‘zbekiston aholisining
ko‘p millatliligi o‘zbek xalqining milliy o‘zligini anglashi va ma’naviy qayta
tiklanishining o‘sishi bilan chambarchas bog‘liq holda jamiyatni yangilash,
uni demokratlashtirishga undovchi zo‘r kuch bo‘lib xizmat qilmoqda”
1
.
2. Mustaqil O‘zbekiston Respublikasida etnosiyosat
masalalarining dolzarbligi
Respublika mustaqillikka erishgandan buyon o‘zbeklarning o‘zligini
tanish jarayoni juda tezlashib ketdi. Bunga quyidagi sabablarni keltirish
mumkin:
– mustaqillik tufayli o‘zbeklarning o‘tmishi haqida holisona, adolatli fikr
yuritish uchun imkoniyat tug‘ildi. Natijada
milliy madaniyatimizning
shakllanishiga ulkan hissa qo‘shgan va uni jahonga tanitgan Imom Buxoriy,
Imom Termiziy, Xoja Bahovuddin Naqshband, Xoja Ahmad Yassaviy, Amir
Temur va boshqa ko‘plab buyuk ajdodlarimizning faoliyati va ijodiga
alohida e’tibor qaratilishi, ular tavallud topgan kunlarning bayram qilinishi,
maqbaralarining tiklanishi natijasida ular xalqimizning tom ma’nodagi milliy
iftixori bo‘lib
qoldilar;
– o‘zbek tiliga qonuniy davlat tili maqomi berilishi o‘zbek xalqi ruhining
tiklanishiga, millat ma’naviy-axloqiy ideallarining to‘la shakllanishiga keng
imkoniyatlar yaratib berdi;
– respublika ta’lim tizimi bir tomondan, milliy an’analarga moslashtirish,
ikkinchi tomondan, jahon andazalari darajasiga ko‘tarish maqsadida tubdan
isloh qilindi;
– xalqning ma’naviyatini yuksaltirish yo‘lidagi ishlarni muvofiqlashtirish
va ilmiy asosda tashkil qilish maqsadida ma’rifiy-ma’naviy tarbiya, targ‘ibot
bilan bog‘liq davlat va nodavlat tashkilotlarining Respublika ma’naviyat va
ma’rifat kengashi ta’sis etildi. Uning asosiy vazifalaridan
biri etib milliy
qadriyatlarimiz va ulug‘ mutaffakkirlarimiz merosidan butun xalqimiz,
jumladan yoshlarimizning ham bahramand bo‘lishiga, islom dinining
insonparvarlik falsafasi, g‘oyalari yosh avlod qalbidan joy olishiga
ko‘maklashish belgilandi
2
;
– milliy ruhiyatni tarbiyalashning asosi bo‘lgan Vatanimizning haqqoniy
tarixini yaratishga va uni barcha o‘quv maskanlarida o‘qitish masalalariga
alohida e’tibor berildi va boshqa bir qancha chora-tadbirlar belgilandi.
Endilikda ular o‘z natijasini bermoqda. Lekin respublikada yagona
1
Каримов
И
.
А
.
Ўзбекистон
ХХ
I
аср
бўсағасида
:
хавфсизликка
таҳдид
,
барқарорлик
шартлари
ва
тараққиёт
кафолатлари
. –
Т
., 1997. – 72-
б
.
2
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
Республика
Маънавият
ва
маъри
-
фат
кенгашини
қўллаб
-
қувватлаш
тўғрисидаги
фармони
//
Халқ
сўзи
. – 1997. – 1
сент
.
28
millatning birligini shakllantirish borasidagi
muammolar oxirigacha hal
bo‘lgani yo‘q.
Mamlakatimizning mustaqillikka erishishi milliy va etnik muammolarni
o‘z-o‘zidan hal qilmaydi, bunga davlatning ushbu masalada faqat turli
manfaatlarni muvofiqlashtirishga qaratilgan oqilona siyosatining oqibati
sifatida qarash mumkin. Shuning uchun davlatning xalq ma’naviyatini
yuksaltirishga, o‘zligini tanishga qaratilgan chora-tadbirlari nafaqat
o‘zbeklarning ruhiyatiga, balki ba’zi bir etnik guruhlarga – mintaqaviy va
urug‘-aymoqchilik birlashmalariga ta’sir qilishini hisobga olishi lozim. Bu
muammolarning respublikada mavjudligi, ularning ba’zi
mintaqalarda salbiy
oqibatlarga olib kelayotganligi haqida I. A. Karimov Samarqand va Navoiy
viloyatlari xalq deputatlari navbatdan tashqari kengashida batafsil gapirib
o‘tdi. Mazkur viloyatlarda mahalliychilik, qarindosh-urug‘chilik shu darajaga
yetdiki, birinchi rahbarlar “daromad” keltiradigan joylarga o‘z odamlarini
qo‘ydilar, o‘zlarining va hamtovoqlarining hamyonini to‘ldirishga
kirishdilar. Natijada mahalliychilik, oshna-og‘aynigarchilik ijtimoiy hayotga
va taraqqiyotga tahdid soluvchi omilga aylanadi,
chunki bunda talon-taroj
uchun sharoit yaratiladi, jamiyatda adolat yo‘qoladi. I. A. Karimov bu salbiy
hodisalarning oldini olish choralarini ham belgilab berdi. Bu:
“– eski asoratlardan xalos bo‘lgan, zamon talabiga javob beradigan
yoshlarni qo‘llab-quvvatlash;
– ko‘ppartiyaviylik asosidagi jamoatchilik nazoratining kuchayishi,
jamiyatda demokratik tamoyillarni mustahkamlash;
– mulkchilik masalasini yechish;
– sog‘lom kuchlarni birlashtirish va yangi harakat, siyosiy kuchlar
faoliyatiga yo‘l ochib berish”
1
.
Belgilangan tadbirlar
ikki narsani hal qiladi, ya’ni birinchidan, har qanday
sharoitda xalqlarning barcha sohada tengligini ta’minlaydi, ikkinchidan,
tenglik, adolatlilikning ta’minlanishi ustidan qat’iy nazorat o‘rnatadi va ana
shu vosita orqali xalqlarni birlashtiradi, yakqadam qiladi.
Mustaqillik tufayli xalqning ma’naviyatini shakllantirish borasida yangi-
yangi talablar qo‘yilayapti. Ular I. A. Karimovning “Turkiston” gazetasi
muxbiri savollariga bergan quyidagi javoblarida ham aniq belgilab berilgan:
“Bu vazifa erkin fuqarolik jamiyatining ma’naviyatini shakllantirish,
boshqacha
aytganda, ozod, o‘z haq-huquqlarini yaxshi taniydigan,
boqimandalikning har qanday ko‘rinishlarini o‘zi uchun or deb biladigan, o‘z
kuchi va aqliga ishonib yashaydigan, ayni zamonda o‘z shaxsiy manfaatlarini
xalq, Vatan manfaatlari bilan uyg‘un holda ko‘radigan komil insonlarni
tarbiyalashdan iboratdir”
2
. Albatta, bu vazifani amalga oshirish faqat
o‘zbeklargagina emas, balki O‘zbekistonning barcha aholisiga taalluqlidir.
Uni hayotga tatbiq qilish, agar xalq 130 yillik mustamlakachilik davrida
tobelikni o‘z boshidan kechirgan bo‘lsa, osonlikcha kechmasa kerak. Yana
1
Do'stlaringiz bilan baham: 
